Od 2006. godine i zemlje koje nisu članice Unije, mogu zaštititi svoje jedinstvene proizvode. Među prvim domaćim prehrambenim proizvodima koji imaju zaštićeno porijeklo je i nevesinjski krompir. Da li je sada put ovog proizvoda izvjesniji i brži na tržište Evropske unije?
U Pridvorcima nedaleko od Nevesinja, na gazdinstvu Vese Radića obavljena je sadnja krompira na više od tri hektara. Spoj tradicionalne proizvodnje i savremene mehanizacije na oranicama, podno planine Velež, daje proizvod koji na tržištu nema dostojnu konkurenciju.
Veso Radić, proizvođač krompira, ističe da se krompir proizvodi na stari, tradicionali način. Dodaje da je čitavo polje bez vode i da samim tim bez vode ne mogu koristiti mnogo hemije.
– Vidite čitavo polje nigdje nemamo vode. Samim tim što nema vode ne možemo ni koristiti puno hemije, nadmorska visina je ta koja mu odgovora, klimatski uslovi – kaže Radić.
Ovaj krompir dobio je oznaku zaštićenog geografskog porijekla, jer je proizvođač ispoštovao pravila o sistemima kvaliteta za prehrambene proizvode BiH, koji je usklađen sa zakonodavstvom Evropske unije, a jedno od ključnih je da krompir potiče isključivo sa teritorije Nevesinja.
Šef Odsjeka za sertifikaciju i označavanje hrane Agencije za bezbjednost hrane Bosne i Hercegovine, Dragan Brenjo, kaže da je sa ovom oznakom proizvođač lakše dolazi do kupca.
– Proizvođač ima veću sigurnsot u taj proizvod kada ga vidi na tržištu sa tim znakom,znači proizvođač sam lakše dolazi do kupca, samim tim taj proizvod ima određenu cijenovnu vrijednsot veću u određenom procentu nego proizvod iste kategorije koji nije zaštićen. To se pokazalo na primjeru Evropske unije gdje je procenat trenutno oko 74 milijarde evra na godišnjem nivou zaštićenih proizvoda – rekao je Dragan Brenjo.
Put do ključnog dokumenta proizvođačke specifikacije i liste Zavoda za zaštitu intelektualne svojine, počinje od udruživanja proizvođača. Zaštićeno ime mogu da koriste proizvođači s tog geografskog područja koji se registruju. Ovom oznakom kupac ima garanciju i sigurnost da iza proizvoda stoji čitav sistem.
Grujica Vico, profesor Poljoprivrednog fakulteta u Istočnom Sarajevu istakao je da kada kupac kupi prozvod zna da je to baš taj proizvod, da je kreiran po navedenoj tehnologiji i samim tim to mu garantuje neki od standarda Evropske Unije.
Sertifikovanje omogućava proizvođačima da postanu dio zaštićenog brenda i nevesinjski krompir ima veću šansu da se nađe na trpezi u Evropskoj uniji. Ali, ako završi u ručku u nekom domaćinstvu kod nas, svakako će ispunjavati visoke standarde.
Dejan Šešlija, Republička agencija za razvoj malih i srednjih preduzeća kaže da ovakva procedura štiti proizvođače od falsifikata.
– Ova procedura u značajnom mjeri štiti proizvođače i od falsifikata i od nelojalne konkurencije, neovlaštenog korištenja imena, brenda i sl . i u krajnjoj liniji doprinosi pozicioniranju, segmentaciji, pozicioniranju i brendiranju tih proizvoda kako na domaćem tako i na međunarodnom tržištu – kaže Šešlija.
Značaj pravovremene zaštite proizvoda i njihov put ka evropskim kupcima mogao bi afirmisati i poznati spor o porijeklu kranjske kobasice između Hrvatske i Slovenije.
