Krompir se gotovo od početka uvođenja u poljoprivrednu proizvodnju  koristio kao vrlo dobra stočna hrana.

U mnogim krajevima naše zemlje on služi kao osnovna hrana za tov svinja, posebno idividualnim gazdinstvima planinskih krajeva, gdje ima veće komparativne prednosti od žitarica.

Upotreba krompira za tov govdeda i svinja zemljama sjeverne hemisfere predstavljala je glavni izvor sirovine za tov. Istina, u novije vrijeme i u ovim zemljama opada učešće krompira u obroku tovne stoke, posebno učešće konzumnog krompira, koji se nekada daleko više prmjenjivao u te svrhe. Sada se za tov stoke uglvnom upotrebljavaju sitne frakcije i oštećeni gomolji. U zemljama sa visokom porizvodnjom i oštećenih gomolja predstavlja veliki izvor sirovina, ne samo za stočnu ishranu već i za industrijsku preradu u proizvode čija prodajna cijena ne podnosi korišćenje konzumnog kormpira.

Pročitajte: Stočni grašak, bob i uljana repica u ishrani svinja

Za tov stoke krompir se može upotrebljavati na više načina:

a) U svježem stanju kao cijela ili usitnjena krtola. Na ovakav oblik upotrebe stoka se mora postepeno privikavati do potpunog obroka. Razumljivo je da se u obroku mora nalaziti proteinska komponenta u vidu neke koncetrovane hrane, a za preživare još i  voluminozni dodatak. Ovaj način ishrane stoke u uslovima skupe energije predstavlja i najekonomičniju formu.

b) Parenje krompira, zatim siliranje krtola, predstavljaju složen tehnološki postupak, pa se u novije vrijeme ovaj način pripremanja i čuvanja krompira kao stočne hrane posepeno napušta.

c) Kuvani, odnosno pareni krompir takođe se mnogo koriste, što je dobra forma pripreme u obroku, uz uslov da se energija osigura iz jeftinijih izvora.

Bilo koji od pomentutih postupaka pripreme obroka krompira ne mijenja bitno njegovu hranindbenu vrijednost. Hranidbena vrijednost uglavnom zavisi od procenta suve materije u krtoli ili opšteg kvaliteta, te sačuvanosti čitave mase.

Pročitajte: Krompir silaža – Iskoristite neutrošeni krompir za ishranu stoke

Znamo da se suva materija u krtolama kreće u granicama od 17 do 26 %. U tim istim odnosima kreće se i hranidbena vrijednost i u prosjeku ona iznosi 1 kg krompira 0,20 skrobne vrijednosti, što znači da jedan kg krompira vrijedi kao 0,20 kg čistog skorba ili 0,25 kg kukuruza.

Vrijednost krompira ko stočne hrane zavisi od vrste životinje, njenoj starosti, zatim o tome da li se radi o preživaru ili nepreživaru. Uopšteno vrijedi pravilo da mlađe životinje i nepreživari bolje iskoriste hranidbene materije iz krompira od starijih, posebno ako se radi o preživarima.

Uslovno uzeto, može se reći da za 1 kg prirasta žive vage svinja potrebno 16-18 kg krompira, a  za goveda 18-24 kg. Jasno, ove su količine izvedene računskim putem, pošto obrok ne smije sadržavati samo krompir. On se mora popuniti i drugim hranljivim komponentama, o čemu je u prethodnom poglavlju više rečeno.

Razlog sve većeg opadanja upotrebe krompira u tovu stoke nije u njegovoj neprikladnosti kao sirovine, nego u sve većem širenju proizvodnje kukuruza, u novije vrijeme i ječma tj. kultura sa jeftinijim ekvivalentom suve materije.

Kako posmatramo ishranu suprasnih životinja kao esencijalni problem kod loše kondicije ili ostalih „problema“ koji se javljaju tokom suprasnosti i nakon prašenja, često zaboravljamo da ukoliko smo ispoštovali način ishrane suprasnih krmača ili nazimica nismo u potpunosti završili proces do kraja. Kada pričamo o greškama one najčešće proizilaze iz kasne detekcije životinja kod kojih je došlo do određenih problema.

Prva stavka koja nam je važna je dobro klasiranje životinja ako se krmače ili nazimice drže u grupnim boksovima nakon potvrđene suprasnosti. Dodatna pažnja treba da bude prisutna u prvim danima, odnosno kada dolazi do formiranja grupe, gdje je prisutna borba odnosno uspostavljanje hijerarhije u samom boksu.

Tu često dolazi kako do povreda, tako i do oštećenja loko-motornog sistema (ekstremiteti i kičma). Ukoliko se životinje na vrijeme ne primijete i saniraju, povrede mogu da budu ireverzibilnog karaktera. Treba dodati da nakon određenog perioda životinje koje iskaču iz grupe moraju biti izdvojene na vrijeme, što znači da moraju biti prebačene u zasebne boksove na dalji oporavak uz pojačanu ishranu (mršave životinje), kao i redovno praćenje zdravstvenog stanja.

Pročitajte: Ishrana suprasnih krmača

Druga deo koji je vezan za ovu problematiku je sama ishrana koja u ovom periodu mora biti jasno izbalansirana, kako kvalitativno tako i kvantitativno. To praktično znači da količina obroka mora biti srazmjerna kondiciji životinje gdje količinu obroka treba pojačati u poslednjoj 1/3 graviditeta. Ovo je ustaljeni obrazac po kome se radi ishrana suprasnih životinja, a sva iskakanja treba na vrijeme prevenirati.

Obrok mora sadržati optimalan nivo proteina i vlakana ali takođe i optimalan odnos vitamina i minerala koji nam je posebno bitan u ovom periodu života. Optimalan odnos Ca i P je krucijalan kako za razvoj samog ploda tako i za probleme koji mogu da nastanu nakon prašenja. Ovde treba dodati da pareza ili paraliza koja se javlja nakon prašenja su posledica neizbalansiranosti obroka tokom suprasnosti. Idealan odnos ova dva makro-elementa u smešama 1,5:1 kalcijum – fosfor, gdje nam je takođe neophodna optimalna količina vitamina D u smješama, važna za uspostavljanje metabolizma ova dva elementa. Zato treba biti oprezan naročito ukoliko sami pravimo hranu za suprasne životinje da ne preteramo kako sa količinom premiksa, tako i sa ostalim dodacima koje dodajemo u smješu, prije svega stočna kreda ili preparati na bazi fosfata kako bismo povećali njihovo učešće u smješama.

Pročitajte: Postporođajna neuroza krmača

Treći dio u ovoj problematici se svodi na praćenje zdravstvenog stanja suprasnih životinja gdje je bitno na vrijeme primijetiti životinje koje zaostaju za grupom, što smo napomenuli i u prvom dijelu teksta. Ovde podrazumevamo da sve životinje kod kojih primetimo različitu kliničku sliku, bilo da je respiratorna (kašalj), pojava proliva ili ređe stolice, šepavost ili otežan hod, životinje moraju biti na vreme terapirane.

Čest je slučaj da se ovde ne odlučujemo na terapiju zbog faze suprasnosti u kojoj se određena životinja nalazi. Svakako moramo biti na oprezu jer određeni preparati ne mogu da se aplikuju suprasnim životinjama. Lista preparata je dugačka i zato treba biti dodatno oprezan i dobro pročitati upustvo na preparatu koji želimo da aplikujemo.

Određene grupe antibiotika nisu preporučljive u ranoj fazi suprasnosti jer mogu da dovedu da embrionalnih uginuća, odnosno pobačaja u ranoj suprasnosti tačnije u prvih 30 dana. Takođe preparate kortiko-steroida treba izbjegavati naročito ukoliko su problemi vezani za ekstremitete, odnosno ukoliko je prisutan otežan hod ili slični problemi.

Terapija treba da bude isključivo prilagođena krmači ili nazimici i promjenama koje su uočene, što znači da mora biti uska za određene patogene na koje se sumlja. Pravilno postavljanje adekvatne terapije je 90% posla, pa samim tim i izbor lijeka je lakši. Na ovaj način greške ćemo svesti na minimum kao i rizik da dođe do pobačaja. Ovo znači da bez obzira na suprasnost životinje moraju biti adekvatno zbrinute, kako terapijski tako i izdvojene u individualni boks.

Ove tri grupe problema naravno nisu jedine kod suprasnih životinja koje se javljaju. Treba podvući da nam je tehnologija držanja životinja u fazi suprasnosti veoma bitna i da sve nedostatke moramo ukloniti pre isterivanja životinja iz bukarišta u čekalište, naročito ukoliko držimo životinje u grupnim boksovima. Oštećene gredice, nedovoljan broj hranidbenih mesta, neobeležena hranidbena mjesta, neadeakvatan mikroklimat, su samo neka od tehnoloških problema koje moramo riješiti kako bi životinje imale optimalne uslove.

Navedene stavke su samo neke od onih sa kojima se susrećemo. Piše prase.org