Blitva je mediteransko povrće koje se koristi tokom cijele godine. Upotrebljava se njegova lisna masa, i to uglavnom za variva i konzerviranje.
Uz to se i lako gaji i eto sasvim dovoljno razloga da saznate nešto više o tom mediteranskom povrću. U našim krajevima blitvu je moguće proizvoditi ne samo u proljeće i u toku ljeta nego i kao jesenju, odnosno zimsku biljku. Otpornost blitve na zimu omogućava nam da je posijemo u jesen ili krajem ljeta.
Tako se i kasnije tokom godine zdravi i kvalitetni listovi blitve mogu koristiti se za ishranu ljudi na razne načine.
Vrste blitve
Blitva se može javiti u više varijeteta. Najpoznatija blitva koja se kod nas gaji spada u srebrnolisne blitve, biljke čije su karakteristike da imaju izuzetno lijepu, razvijenu lisnu dršku, bijele boje, kao i kvalitetnu mesnatu zelenu lisku.Postoje vrste lisnatih blitvi koje nemaju tako razvijenu lisnu dršku, ali imaju veliku zelenu masu. Postoje i blitve koje se gaje kao dekorativne vrste, a naravno koriste se i u ishrani. Njihove drške mogu imati crvenu, zelenu boju ili čitav kolorit boja. Ukusi se ne razlikuju, a sve vrste su izuzetno korisne i kvalitetne za ishranu.
Načini sadnje blitve
Prilikom odlučivanja da li ćemo posaditi blitvu trebalo bi da imamo u vidu da možemo imati dva načina sadnje. Blitva se može posijati direktno u baštu, gde biljke moraju da budu na određenom razmaku, uglavnom do 30 ili 40 centimetara, a kada je sadimo u redu, tada možemo posijati biljke na 5 do 6 centimetara. Sjeme blitve nije krupno i uglavnom je malo veće od zrna bibera. Biljka veoma lako klija, pa kada iznikne ukoliko ih je previše u redu, možemo izvršiti proređivanje, odnosno možemo da raščupamo biljke da bismo omogućili ostalima da se pravilno razviju i formiraju lisnu masu.
Rasađivanje blitve
Takođe, bijke koje smo iščupali možemo koristiti kao rasad koji se veoma jednostavno može rasađivati. Blitva se može proizvoditi i kao kontejnerska vrsta, ne samo za proizvodnju rasada u saksijama i drugim kontejnerima, nego se može gajiti i u posudama ili većim žardinjerama, pa i na terasama, ukoliko nemamo svoju baštu. Blitva spada u jednogodišnje biljke, međutim, ukoliko se sije u jesen, u proljeće će veoma brzo formirati lisnu masu, odnosno, cvjetno stablo, kada nema dovoljno listova. Zato je neophodno blitvu posijati i u jesen i u proljeće.
Kako bi produžili životni vijek plastenika i osigurali visoke prinose potrebno je posvetiti pažnju tokom proizvodnje i pripremiti plastenik za novu sezonu.
ZAPOČNITE SA ČIŠĆENJEM PLASTENIKA
Plastenik i prostor oko plastenika nisu pogodni da služe kao skladište. Što je veći nered u i oko plastenika veće su šanse da će štetni organizmi odabrati vaš plastenik za prezimljavanje. Prvi korak čišćenja je sređivanje prostora oko plastenika. Ukloniti sve kante i druge predmete, košenje korova, nasuti staze kako se ne bi stvarale lokve i blato na prilazu plasteniku.
Sav alat koji koristimo za rad u plasteniku potrebno je očistiti, oprati, dezinfikovati, osušiti i premazati lanenim uljem kako bi spriječili koroziranje metala.
Tokom vegetacije na foliji plastenika se nakupila prašina. U naborima folije i mjestima sastavljanja zaglavljuje se lišće, male grančice što može da ošteti foliju i da posluži kao skrovište štetočinama, prvenstveno insektima. Nakon čišćenja površine pristupa se pranju spoljne strane folije. Za pranje se koriste eko deterdženti.
Poslije čišćenja spoljne strane očistiti unutrašnjost. Plastenik nikada ne treba da služi kao skladište za opremu, drva ili bilo šta. Ukoliko plastenik nećemo koristiti tokom najhladnijeg dijela godine trebamo ga ostaviti čistim i urednim. Ukloniti biljne ostatke, konopce, kopče, cijevi za navodnjavanje ukoliko nisu fiksirane, alat.
DEZINFEKCIJA UNUTRAŠNJOSTI PLASTENIK
Unutrašnjost plastenika oprati eko deterdženotm. Obaviti dezinfekciju unutrašnjosti plastenika. Kod dezinfekcije dati prednost eko proizvodima. Danas su na tržišti dostupni pripravci za dezinfekciju na bazi mikroorganizama koji inhibiraju rast patogene mikroflore. Potrebno je tretirati čitavu površinu unutrašnjosti plastenika, a postupak se ponavlja poslije desetak dana.
Za tretiranje unutrašnjosti plastenika, posebno ako je konstrukcija od drveta, i zidane osnove plastenika možemo koristiti i priručno sredstvo pripremljeno od gašenog kreča.
Kod izrade ovog sredstva koristimo 3 do 4kg hidriranog kreča u koji se doda 0,5kg bakarnog sulfata. Sve se dobro izmiješa i razblaži sa 10l vode. Ostavimo da stoji oko 2h i tom smjesom se premazuju drveni okviri, zidana baza plastenika i sva druga mjesta koja mogu da posluže kao sklonište insektima i mjesto nakupljanja patogenih mikroorganizama.
OBNOVA ZEMLJIŠTA U PLASTENIKU
Za uspješno uzgajanje povrća u plasteniku od velikog značaja je kvalitet zemljišta. Za male plastenike se svake 3 do 4 godine može uraditi zamjena zemljišta u sloju od 20 do 25cm. Drugi način je zamjena plitkog, površinskog sloja od 10 do 15cm. Ukoliko je uklonjen samo površinski, plitki sloj tada se dodaju nova zemlja, organska đubriva, kompost, suvo lišće koji će obogatiti zemljište u plasteniku i poboljšati njegove karakteristike. Obradom zemljišta novi površinski sloj će se izmješati sa dubljim slojevima zemljišta. Ovaj postupak se obnavlja svake 2 godine kako bi imao efekat na stanje zemljišta u plasteniku.
Kako bi dobili što zdravije i kvalitetnije zemljište obogaćeno organskom materijom u plasteniku možemo posijati zelene siderate. To su biljke koje će razviti zelenu masu i nakon njihovog zaoravanja dobićemo dodatna hraniva za zemljište. Osim toga svaka siderativna biljna vrsta koju posijemo ispoljiće određene efekte. Raž će potisnuti većinu korova i dobićemo čistu površinu. Korijen raži će za sobom ostaviti rahlo remljište. Mahunarke će obogatiti zemljište azotom. Slačica će zemljište obogatiti azotom i fosforom. U zavisnosti od efekta koji želite postići odabraćete i određenu biljnu vrstu ili smjesu više vrsta za sjetvu siderata.
Kompost predstavlja humusnu materiju nastalu humifikacijom, odnosno prirodnim načinom truljenja i dekompostacije (raspadanjem) mrtve organske materije biljnog porekla.
Kompost je složena tvorevina poluraspadnutih biljnih ostataka, koji pod uticajem mikroorganizama, atmosfere i vremena, postaju svojevrstan magacin akumuliranih minerala, organskih kiselina i raznih elemenata, koji su dostupni biljkama. Ovo je najbitnija funkcija, jer glavni adut komposta je taj da predstavlja lako dostupnu hranu za biljke u dužem vremenskom periodu.
U svakoj bašti, ma koliko mala bila, u toku cijele godine postoji potreba za uklanjanjem korova, plevljenjem, okopavanjem, freziranjem ili bilo kojim drugim načinom obrade zemljišta i održavanja bašte. U toku jeseni, usljed niskih temperatura, većina biljaka se uklanja. Uz to, prikupljanje svježeg, tek opalog lišća sa drveća predstavlja pravi dobitak.
Takođe, u bašti i ukrasnom vrtu tokom sezone ima mnogo biljnog materijala koji je nastao uklanjanjem nepotrebnih biljaka, orezivanjem, košenjem travnjaka, kao i sakupljanjem oštećenih plodova voća i povrća. Ukoliko ima mogućnosti za to, sakupljanje kuhinjskih ostataka je veoma korisna stvar i predstavlja značajan izvor organske materije koja se na taj način višestruko iskorišćava. Pored toga što se reciklira otpad, ovim se podiže i ekološka svest.
Potrebno je znati da postoje i biokomposteri – praškasti dodaci kompostu, nešto poput kvasca, koji se posipaju povremeno po kompostu prilikom slaganja slojeva, a koji sadrže korisne bakterije koje pomažu da se ubrza razgradnja.
Da bi se kompostiranje odvijalo na pravilan način, i na kraju procesa dobilo visoko vrijedno humusno đubrivo, potrebno je obezbijediti dolje navedeno.
Optimalnu strukturu, teksturu i poroznost početnog materijala. Usitnjenost materijala na frakcije od 0,5-5,0 cm doprinosi bržem razlaganju početnog materijala.
Dovoljno vazduha, jer se u suprotom razvijaju mikroorganizmi koji će izazavati truljenje umjesto procesa kompostiranja (prepoznaje se po neprijatnom mirisu).
Povoljan odnos ugljenika i azota (25-30) u početnom materijalu. Za aktiviranje procesa kompostiranja potrebno je, da u početnom materijalu ima dovoljno N za umnožavanje mikroorganizama koji vrše procese razgradnje. Ali, ako se u početnom materijalu nalazi dovoljno N, a nema dovoljno C, mikororganizmi se razmnožavaju, ali procesi razgradnje trpe. Ako je dosta C, a nema dovoljno N, mikroorganizmi imaju dovoljno hrane za razgradnju, ali se ne razmnožavaju. Znači, ukoliko nije optimalan odnos C : N, nema dovoljno mikrorganizama razlagača to jest, nema optimalnog razlaganja. Za brojnost mikroorganizama veoma važnu ulogu imaju struktura I poroznost.
Odgovarajuću temperaturu (3560 oC) kompostne gomile kako bi se obezbijedili povoljni uslovi za rad aerobnih bakterija i ubrzali procesi kompostiranja. Razlaganja je najefikasnije kada je temperatura u središtu hrpe oko 50 0C.
Početni materijal mora biti optimalno vlažan (57-63 %), pa se zato po potrebi zaliva sa zelenim đubrivom od koprive ili gaveza. Zalivanje hladnom vodom je nepoželjno jer značajno snižava temperaturu i usporava procese kompostiranja. Da se masa ne bi osušila tokom proljećnih vrućina, nakon zalivanja, ona se prekriva. Pokrov se pravi od granja pričvršćenih mrežom, preko koje se stavlja plastična folija. 6. Optimalan pH za rad mikroorganizama u kompostnoj hrpi je 6,5-8,5.
PESTICID OD KOPRIVE (RECEPTI) – Na jednostavan način suzbijte štetne inskte i bolesti na cvijeću, voću, povrću….
1. FERMENTISANI EKSTRAKT za odbijanje lisnih vaši, tripsa, grinja i suzbijanje smeđe truleži – Ubrati 1kg nadzemnih dijelova koprive i potopiti u sud od 10l vode, gde treba da odstoji 10-15 dana uz svakodnevno miješanje. Rastvor se u toku procesa fermentacije zgušnjava i mijenja boju u smeđu, a spreman je za upotrebu kada više nema mjehurića usljed vrenja. Prije upotrebe fermentisani ekstrakt razrediti sa vodom u odnosu 7:1 i tretirati biljke.
Suzbijanje celerove muve upotrebom koprive – 250g mlade koprive potopiti u kantu sa vodom i ostaviti da odstoji 7 dana. Nakon toga preparat treba procijediti i rastvor upotrijebiti.
2. MACERAT od koprive za suzbijanje lisnih vaši – isjeckanu koprivu (1kg) preliti hladnom vodom, najbolje kišnicom (9l) i ostaviti da odstoji 2 dana uz povremeno mešanje. Nakon toga, biljke se prskaju procjeđenim 5% rastvorom.
3. ČAJ od koprive za prskanje oboljelih biljaka – isjeckati 1kg koprive i preliti sa 8l kipuće vode. Ostaviti da odstoji najmanje pola sata, ohladiti, procediti i koristiti.
1.Плодосмена се дефинише као начело према коме се један усев смењује неким другим, тј. начело да се гајење једног усева прекида за једну,две, или више година, сетвом и гајењем неког другог, или других усева на истом пољу.
2. Пољосмена се дефинисе као начело према коме се један усев из године у годину увек гаји на неком другом пољу. Смењивање усева по појединим пољима у току једне године носи назив ротација. Када један гајени усев обиђе сва плодоредна поља на која је производна површина газдинства подељена, завршава се једна ротација и почиње друга. Према томе, ротација представља временски период после кога један усев поново долази на исту површину.
3. Одмор земљишта служи обнављању земљишне плодности
Jednostavni recepti za organska đubriva od koprive i gaveza. Prirodna i efikasna ishrana bilja. Jednostavan i lak način za prihranu biljaka potpuno prirodnim i netoksičnim sredstvima.
DJUBRIVO OD KOPRIVE
Ovo djubrivo je veoma dobar izvor azota (N). Priprema se tako što se 1 kg svježe ili 100-200 g osušene koprive (obavezno bez sjemena) potopi u 10 L vode i ostavi da previre dok ne prestane da pjeni, uz svakodnevno mješanje drvenim štapom, procjedi se i razrijedi sa desetostrukom količinom vode. Razredjenim rastvorom se jednom nedeljno zalivaju biljke u periodu intezivnog rasta. Biljni ostaci se kompostiraju.
DJUBRIVO OD GAVEZA
Koristi se kao djubrivo bogato fosforom (P) i kalijumom (K) i mikroelementima (Fe, Ca, Mg). Priprema se tako što se u 10 L vode potopi 1 kg svježeg gaveza. Nakon nekoliko dana, kada prestrane da pjeni, razvija se smeđa boja i jak miris na stajnjak. Upotrebljava se samo razblaženom vod: na 1 litar djubriva treba uzeti 10L vode i izmješati. Djubri se 1 nedeljno. Veoma dobar efekat se postiže kada se pomješaju djubriva od gaveza i koprive.
Bosna i Hercegovina je zemlja u kojoj se smanjuje broj organskih proizvođača. U 2012. godini bilo ih je oko 186, a ove godine približno 74. Razlog za to je nepostojanje zakona i posticaja za proizvođače, kao i znaka za organski proizvod koje imaju druge zemlje.
Takođe, ne postoji ni inspekcijsko tijelo koje bi se bavilo i izdavalo dozvole kućama koje vrše sertifikovanje organskih proizvođača u FBiH, RS-u i Brčko distriktu. Nema ni registra ovih poljoprivrednika, tako da ne postoje zvanični podaci o količinama i površinama u ovoj proizvodnji, osim evidencija koje vode udruženja.
Medjutim, postoje organski proizvodi u BiH sa sa registrovanim znakom iza kojeg stoje zemlje proizvodjači. To su organski proizovdi koji su uveženi u Bosnu i Hercegovinu.
Znakove za organski proizvod, koje izdaju pojedine zemlje svijeta, evrope i evropske unije možete pogledati na fotografijama.
Ukoliko proizvod nema oznake kao na fotografijama već samo prefikse „Bio“, „Eko“ ili „Organsko“, to znači da nije kontrilisan i sertifikovan organski proizvod.
Termos-košnice koje je osmislio dvadesetpetogodišnji Dragan Spaić zadržavaju prednosti i drvenih i stiropornih košnica, a istovremeno ispravljaju nedostatke i jednih i drugih.
Termos-košnice, napravljene od drvenih nosača i tri sloja – spoljašnjim od plastike, srednjim od stiropora i mekim drvetom sa unutrašnje strane, odgovor su Dragana Spaića na izazov koji se nametnuo u bavljenju pčelarstvom porodice Spaić. Tražio je način da posao olakša svom ocu, koji se, nakon operacije, nije želio odreći hobija – pčelarstva, ni preći na lakše košnice od stiropora.
Moja sestra Maja, djevojka Tatjana, čija se porodica takođe bavi pčelarstvom i ja, razmišljali smo kako da osmislimo lakše košnice, koje će zadržati dobre osobine drvenih košnica, jer je drvo prirodno stanište pčela. Tako smo došli do ideje da košnicu radimo od nosećeg rama i troslojnih stranica. Sa unutrašnje strane je drvo, u sredini stiropor i sa vanjske strane dvoslojna PVC ploča. Ideju smo predložili mom ocu Obradu, koji je profesor na Fakultetu za proizvodnju i menadžment Trebinje. On je prihvatio ideju i napravio konstruktivno rješenje. U saradnji sa Radom Paranosom, koji se, takođe, bavi pčelarstvom, a posjeduje i stolarske mašine, napravili smo dva prototipa„, objašnjava Dragan Spaić kako se našao u priči o inovacijama.
Dragan Spaić: Pčelinja društva su u termos-košnicama energetski efikasnija
Termos–košnice, objašnjava naš sagovornik, sadrže prednosti i drvenih i stiropornih, i istovremeno ispravljaju nedostatke i jednih i drugih. Lakše su i jeftinije od drvenih košnica, a njihova konstrukcija obezbjeđuje odličnu termoregulaciju, što doprinosi i umnožavanju pčelinjih društava, ali i povećanju količine meda.
„Do pčela je drvo, tako da su pčelama obezbijeđeni uslovi približni prirodnim, a košnice su istovremeno lakše u odnosu na klasične drvene. S druge strane potrebnu nosivost i stabilnost obezbjeđuje noseći ram. Toplotna izolacija je znatno veća u odnosu na toplotnu izolaciju drvene košnice. Zbog dobrih izolacionih karakteristika stiropora, pčele manje energije troše na grijanje i hlađenje košnica, a više na skupljanje nektara. Nema velikih oscilacija temperature u pojedinim dijelovima košnice pa u sezoni matica zaliježe sve okvire u nastavku ne izbjegavajući krajnje. Pčele nisu u dodiru sa stiroporom, ni sa unutrašnje ni sa vanjske strane„, objašnjava Dragan.
Ovaj mladi Trebinjac dodaje da kod korištenja ovakvih košnica nije potrebna zaštita od prodiranja vode štetnim zaštitnim sredstvima.
Medalje na sajmovima inovacija
Draganova termos-košnica prvi put je predstavljena na sajmu inovacija u kineskom gradu Fošanu, gdje je osvojila bronzanu medalju, a on specijalnu diplomu Udruženja inovatora „Građansko inoviranje“ iz Singapura. Uslijedile su nagrade i na drugim sajmovima. U Skoplju je termos-košnica osvojila zlatnu medalju, u Istanbulu bronzanu, u Zagrebu još jednu zlatnu, a da se radi o odličnoj inovaciji potvdio je i poslednji u nizu, sajam inovacija u Nirnbergu, gdje je termos-košnica opet nagradjena zlatom.
Uz pomoć udruženja inovatora do zaštite inovacije
Prije svih nagrada i sajmova termos-košnica se dobro pokazala u pčelinjaku porodice Spaić. Na nedavno održanom sajmu u Tuzli nagrađen je zlatnom.
„Rezultati, i u našem pčelinjaku na Zupcima, i u pčelinjaku komšije u Popovom polju su bili dobri, pa smo ideju proslijedili Udruženju inovatora Istočne Hercegovine sa željom da postane dostupna i ostalim pčelarima. Međutim, Borko Babalj, prvi čovjek udruženja i član Međunarodne organizacije nacionalnih udruženja inovatora (IFIA) i Husejin Hujić jedan od prvih ljudi Asocijacije inovatora BiH i Međunarodne organizacije nacionalnih udruženja inovatora (IFIA) procijenili su da se radi o značajnom doprinosu u oblasti pčelarstva. Oni su nam pomogli da napišemo patentnu prijavu i pokrenemo proceduru zaštite inovacije kod Instituta za intelektualno vlasništvo BiH, što je uslov za učešće na međunarodnim sajmovima inovatora„, priča Dragan.
Moguće i pokretanje pogona za proizvodnju
Na adresu Spaića stigla je i ponuda da isporuče određen broj komada ovih košnica pčelaru u Makedoniji. Dragan je svjestan da je neophodno ispuniti nekoliko uslova da bi njegova inovacija ušla u proces masovne proizvodnje, prije svega obezbijediti sredstva za proizvodnju nulte serije kako bi se utvrdilo kako će se termos-košnica pokazati i u drugim pčelinjacima trebinjske regije i okruženja.
„Ako bi termos-košnica pokazala dobre rezultate na tržistu, što i očekujemo, a ponude za proizvodnju i dalje budu pristizale, postoji mogućnost da se putem različitih projekata ili u saradnji sa investitorima obezbijede sredstva za pokretanje pogona za proizvodnju„, kaže naš sagovornik.
Spaići se već skoro dvije decenije bave pčelarstvom iz hobija, a njihov pčelinjak na Zupcima trenutno broji dvadesetak pčelinjih društava. Dragan je apsolvent na Medicinskom fakultetu u Foči. Pored medicine, komotno možemo reći da je njegova druga ljubav pčelarstvo, kojim se namjerava i dalje baviti iz hobija.
Novembar je mjesec u kojem bi svaki pčelar trebao obaviti posljednje pripreme da bi pčele što lakše prezimile i dočekale prvo proljetno sunce.
Ukoliko to već niste uradili savjetujemo zimsko utopljavanje društava, prekrivanjem novinama, kartonima, stiroporom i jutenim vrećama.
Takođe, pored utopljavanja manje iskusni pčelari, koji nisu u prethodnom periodu osigurali dovoljnu količinu hrane, sad preko satonoša dodaju šećerne pogače od 1,5 – 2,00 kg, dok većina pčelara s dugogodišnjim iskustvom prvo utopljavanje i prihranu pčela vrši krajem zime i s pojavom prvog proljetnog legla.
U ovom periodu je potrebno izvršiti i postavljanje zaštitnih češljeva na ljeto protiv ulaska miševa, osigurati dobru ventilaciju u košnici otvaranjem gornjih leta kod tipova košnice u kojima ne postoji otvorena mrežasta podnica, zaštititi košnice od naglih udara vjetra i mogućnosti prevrtanja.
▶Tretman ukidanja varoe:
Jedan od bitnih poslova u novembru je i tretman pčela za ukidanje varoe koji pored osnovnih tretmana u proljeće i ljeto (bitni tretmani jer sprječavaju veliku brojnost varoe i dolazi do manjeg oštećenja same pčele, sigurnijeg opstanka društa u jesen i pripreme za zimu) pomaže da se zada zadnji udarac varoi koja se u ovom periodu nalazi na pčelama.
Najčešći preparati koji se koriste u ovom periodu su Perizin, Apitol, Bienenvohl i oksalna kiselina.
Životni vijek naših zasada voća je sve kraći. Posebno ako govorimo o koštičavom voću. Zaboravljena je praksa zaštite, negovanja stabala, kore stabala i grana. Fokusirani smo na zaštitu lista, cvijeta i ploda, a samo stablo smo zapustili.
JESENJE PLAVO PRSKANJE MORA SE VRATITI U NAŠE VOĆNJAKE.
Na početku jesenjeg perioda, u vrijeme nakon berbe i opadanja prvih listova, moramo razmišljati o početku zaštite voćaka za narednu sezonu. Ne radi se o “forsiranju skupe hemije” koja će napraviti udar na troškove zaštite voćarima. Radi se o činjenici da godinama imamo ozbiljnih problema u voćnjacima sa bolestima koje prouzrokuju bakterije.
Voćarima su najprepoznatljiviji simptomi koje prouzrokuje bakterija Erwinia amylovora – bakteriozna plamenjača i bakterija Pseudomonas mors-prunorum, prouzrokovač bakterijskog raka koštičavog voća.
AKO DOZVOLIMO DA SE BAKTERIJE USELE U GRANE, STABLO, DEBLO VOĆAKA, MI SMO BITKU IZGUBILI.
Osim bakterijskih infekcija, jesenjim plavim prskanjem vršimo preventivu i od nekoliko značajnih gljivičnih patogena kao i od nekih vrsta insekata koji prezimljavaju u pukotinama stabla i grana.
Opšte prihvaćenim normama, voćari u najvećem broju slučajeva ovo tretiranje obavljaju kada opadne 80% lisne mase. Smatra se da u toj fazi jednim prskanjem pokrivamo najveći broj rana, ožiljaka, potencijalnih ulaznih mjesta prije potpunog opadanja listova. Ovo može biti ekonomična i dobra strategija kada do opadanja lisne mase dođe za relativno kratko vrijeme (kada se lišće zadržava na granama i ne opada dok ne usledi period hladnog vremena sa prvim slanama). Međutim kritične su godine kada je period opadanja lisne mase jako rastegljiv, praćen toplom jeseni sa većim količinama padavina.
Ovakvi uslovi, kod osetljivih vrsta (kruška, dunja), postaju ozbiljniji problem i zahtjevaju promjenu strategije. U ovim slučajevima veći efekat se sigurno postiže prskanjem na samom početku opadanja listova. Tako bisete smanjili, eliminisali prisustvo patogena na samom listu, granama, stablu prije nastanka prvih rana, ožiljaka. Drugo prskanje je u fazi 80% opalog lišća.
PRSKANJE MOŽETE OBAVITI PREPARATIMA KOJI U SEBI SADRŽE – Bakar-oksihlorid + mineralno ulje – PLAVO ILICRVENO ULJE
