Pčelinja vaš (Braula coeca) je mali okrugli insekt mrke boje, veličine glave čiode, koji samo spolja liči na vaš, a u stvari je jedna vrsta muve bez krila.
Vaši žive na pčelama i hrane sa mliječom, uzimajući ga direktno iz usta pčela i matica u trenutku kada ga pčele dodaju matici. Vaši se uglavnom zadržavaju između glave i grudi pčela, na mjestu gdje se nalazi duboki ubor.
Najviše ih nalazimo na matici, mada ih ponekad viđamo i na trutovima. Zašto vaši biraju baš maticu i pčele hranilice objašnjava njihov način života: one ne sišu krv kao druga gamad, već su gotovanke. Kada pčele hrane maticu, vaši dojure do njihovih usta i držeći se svojim zadnjim nogama, golicaju ih prednjim nogama sve dotle dok pčelama ne pođe mliječ iz usta, koji oni brzo i halapljivo posišu. Pošto se dobro najedu, vrate se na svoja mjesta.
Pročitajte: Rješenje za uznemirene pčele
Kada ponestane legla u košnicama, pčelinje vaši se uglavnom skupe na matici i poređaju u vidu đerdana, a kada počne prvo leglo, svaka vaš traži zaseban izvor hrane, a to su najčešće mlade pčele koje luče mliječ.
Vaši nose jaja na poklopcu punih mednih ćelija ili na dnu praznih mednih ćelija. Piljenje mladih vašiju traje 21 dan.
Pošto napadnuto pčelinje društvo troši više rezervne hrane, a i matici se umanjuje sposobnost za polijeganje jaja, neophodno je, čim se vaši primjete, preduzeti potrebne mjere za njihovo suzbijanje.
Suzbijanje
Za suzbijanje pčelinjih vaši koristio se duvanski dim, kamfor i naftalin. Osim toga, podmlađivalo se saće, uklanjali voštani poklopčići s mednog saća i održavala čistoća košnice. Ali sve ove mjere nisu dale zadovoljavajuće rezultate. Bolji rezultati postignuti su upotrebom preparata fenotijazina.
Fenotijazin se upotrebljava na taj način što se na žar u dobro raspljenoj dimilici spusti zamotuljak hartije u kome se nalazi jedna kafena kašičica fenotijazina. Dimilicu odmah zatvoriti i kroz leto brzo ubaciti 14-15 mlazeva dima. Zatim prelaziti na sljedeće košnice tako da se jednim zamotuljkom fenotijazina nadimi 4-5 košnica.
Pročitajte: Čime i kada prihranjivati pčele?
Za vrijeme dimljenja leta ostaviti otvorena. Ovaj postupak ponoviti poslije 12-15 dana, pa će vaši biti potpuno uništene.
Najbolje vrijeme za upotrbu ovog sredstva je septembar ili april. Treba napomenuti da fenotijazin kod nekih pčelara može izazvati alergiju.