Vinova loza i osjetljivost prema minusu zavisi od stepena njene biološke aktivnosti. Najveću osjetljivost vinova loza ispoljava u početku vegetacionog perioda, a najmanju u postperiodu fizioliškog mirovanja. Ovako ponašanje vinove loze dovodi se u vezu sa udelom vode u tkiva pojedi nih organa. U zrelim lastarima najmanjeg udjela vode ima preko zime. S približavanjem vegetacionog perioda udio vode raste i otuda povećana osjetljivost vinove loze prema mrazu. Najosjetljiviji su sočni dijelovi i organi koji se naleze u fazi interzivnog rastenja vinove loze.
Ako bi se najznačajniji dijelovi na stablu svrstali prema stepenu svoje osjetljivosti dobio bi se sljedeći raspored:
- mladi lastarići,
- lišće,
- zeleni lastari,
- grožđe,
- vrhovi zrelih lastara,
- okca,
- zreli lastari,
- kordunice i krakovi,
- glava čokota.
Neki organi, kao što su cvasti i cvjetovi, ne trpe povrede mrazom jer je vrijeme njihovog pojavljivanja ograničeno na onaj dio godine kada se mrazevi izuzetno rijetko javljaju. U ekološkim uslovima naših vinogradarskih rejona retko dolazi do pojave oštećenja korijena vinove loze mrazom.
Pročitajte: Jesenja obrada zemljišta u vinogradu
Izmrzavanje pojedinih organa vinove loze javlja se na različitim temperaturama. Sasvim mladi lastari i lišće izmrzavaju na -2° do -3° C Tanke žile prečnika 1-3 mm izmrzavaju na -5°C dok celi korjenov sistem strada na -8 do -10°.
Za zimska okca se uzima kao početna kritična temperatura -15°C . Međutim, poznato je da okca mogu nastradati i na -6°C. Ovo se dešava kada mraz nastupi odmah poslije kiše, pa se na okcima formira poledica čijim se djelimičnim otopljavanjem pritiskuje vazduh iz zaštitnog vunastog omotača. Do izmrzavanja zrelih lastara u većini sorti dolazi tek na -25° C dok se izmrzavanje svih nadzemnih nezaštićenih dijelova javlja na teperaturi nižoj od -30°C.
Veća ili manja otpornost prema mrazu je nasljedna osobenosti gajenja sorti loznih podloga. Međutim, postoji niz ampelotehničkih mjera koje dovode do pojačane otpornosti loze prema izmrzavanju. Sve mjere koje izazivaju intenzivno rastenje i dobro sazrijevanje lastara ( pravilo đubrenje, normalno opterećenje rodom, lačenje, privezivanje, zaštita od bolesti i štetočina) dovode do stvaranje većih količina rezevnih hranljivih materija u tkivima loze i povećavaju njenu otpornost prema izmrzavanju.
Da ne bi došlo do izmrzavanja korjenovog sistema od posebnog je značaja blagovremeno uklanjanje površinskih žila. Uklanjanjem ovih žila utiče se na stvaranje dubokog korijena i smanjuje se opasnost od izmrzavanja.
Pročitajte: Sorte vinove loze sa većom otpornošću na bolesti – Sadite ih ove jeseni
U vrijeme podizanja vinograda treba preduzeti niz preventivnih mjera u cilju ublažavanja dejstva mraza.
- Pravilan izbor položaja za vinograd,
- izbor sadnog materijala, priprema zemljišta ,
- dubina sađenja,
- podizanje zaštitnih pojaseva
Sve su to mjere koje, ako se pravilno izvedu, smanjuju opasnost od izmrzavanja.
Intenzitet mrazeva i otpornost vinove loze prema njima mijenja se od jeseni do proljeća, a povrede na loze od kojih dolaze pod uticajem ovih mrazeva su različite.
Otuda se javlja potreba da se odvojeno razmotri pojava jesenjih, zimskih, proljećnih mrazeva, povrede koje ovi mrazevi izazivaju i mjere koje se preduzimaju u cilju sprječavanja izmrzavanje i posljedica izmrzavanja.
Vidoska Tasić, dipl.ing.