Dezinfekcija supstrata za dobar uspjeh

Dezinfekcija supstrata je obavezna mjera zbog toga što se u njemu mogu naći razne parazitske gljivice. Neke od njih razvijaju se na korijenu i podzemnom i prizemnom dijelu stabla izazivajući njihovu nekrozu, što dovodi do uvenuća i sušenja biljaka.

Medju najčešće bolesti te vrste spadaju:

Pythium debaryanum – Vrlo opasna bolest mladih biljaka naročito onih koje se gaje u zatvorenim prostorijama. Napada prizemni dio stabla. Napadnuti dio dobija u početku mrku boju, a zatim se suši i biljke padaju /poliježu/.

Otuda i naziv ove bolesti poleganje rasada. Bolest se brzo prenosi na susjedne biljke i štete su neizbježne. Na oštećenim mjestima korijena, a i na površini zemlje, zapaža se sivobjeličasta paučinasta mreža sa rasplodnim organima /konidiofore sa konidijama / kojima se parazit širi, a istovremeno se stvaraju / formiraju  trajne spore kojima se gljivica održava u toku godine kada nisu povoljni uslovi za njen razvoj. Održavaju se u zemljištu, u zaraženim biljnim ostacima, vlažnom stajnjaku i sličnom materijalu. Medjutim kada se trajne spore nađu u povoljnim uslovima / povećana vlažnost i temperatura iznad 20 stepeni C /, odmah klijaju i zaražavaju mlade biljke.

Pročitajte: Praktični savjeti – Kako pravilno dezinfikovati plastenik?

Dezinfekcija supstrata za dobar uspjeh

Rizoctonija solani – Ova gljivica je opasan patogen. Napada rasad u zatvorenom prostoru svih povrtarskih biljaka,kao što to čini Pythium debaryanum. Ova bolest često napada krompir i paradajz na otvorenom polju i izaziva potpuno propadanje.

Sclerotinija sclerotiorum – Ovaj parazit takodje izaziva polijeganje rasada. Prvo se na prizemnom dijelu stabla javljaju vodenaste pjege, tkivo omekša i biljke poliježu. Na tom mjestu javlja se bjeličasta skrama od parazita. Bolest napada cvijet i plod paprike, a velike štete boraniji, pasulju, a najviše suncokretu.

Pored navedenih, polijeganje rasada mogu izazvati i druge gljive kao što su Botrytic cinerea i Phytophtora.

Dezinfekcija supstrata može se izvesti termičkim putem / zaprašivanjem / ili hemijskim sredstvima.

 a) Termosterilizacija / dezinfekcija vodenom parom /

Zemljište predvidjeno za proizvodnju rasada izlaže se tretmanu temperature iznad 90 stepeni C duže od 3 časa. Na isti način obavlja se i termosterilizacija proizvodnih površina u stakleničkim objektima. To je jedan od najboljih, ali i najskupljih načina dezinfekcije.

Dezinfekcija veće površine zemljišta izvodi se specijalnim uredjajem – mašinom, dok se manje količine supstrata stavljaju u rešetkasti sud iznad posude u kojoj se zagržijava voda do isparavanja. Naprave za tu svrhu mogu biti različite.

Pročitajte: Čišćenje i dezinfekcija plastenika prije sjetve i sađenja biljaka

Ovom prilikom daju se tri primjera:

1) Na dno većeg kazana nalije se voda i pod njim podloži vatra. Neposredno prije isparavanja vode stavlja se na oko 15-20 cm od dna rešetkasti sud sa supstratom za dezinfekciju i poklopi. Vatra mora biti jaka da bi voda što više isparavala. Vodena para prolazeći kroz supstrat u toku od 15-20 minuta uništiće štetne gljivice, štetočine i korovsko sjeme.

Dezinfikovani supstrat odlaže se na dezinfikovani prostor i pokrije plastičnom folijom, a zatim se nastavi sa sljedećom količinom sve do završetka posla.

2) Za dezinfekciju supstrata postupkom zaparivanja može se iskoristiti i kazan za destilaciju alkohola. Vodena para proizvedena u zatvorenom kazanu odvodi se crijevom u osnovu formirane gomile supstrata pokrivene plastičnom folijom, koja treba da zadrži što duže vodenu paru.

Vrijeme zaparivanja zavisi od veličine gomile sa supstratom i intenziteta isparavanja vode. Što je isparavanje duže i intenzivnije, pouzdanost dezinfekcije je veća.

3) Za dezinfekciju mješavine supstrata može se preurediti i obično limeno bure od 200 l. U donjem dijelu bureta na visini od 20 do 25 cm, postavlja se perforirana ploča. Na tom dijelu montira se slavina za ispust vode i cev za dovod vode. Bure se postavi na postolje iznad vatre. Gornji dio bureta služi za smještaj supstrata za dezinfekciju.

Radni postupak je sljedeći: u donji dio bureta / dio blizu rešetke / sipa se voda, a iznad rešetke stavlja se supstrat koji se dezinfikuje.

Kada vodena para probije materijal / nakon 15 – 20 minuta / može se izvaditi masa supstrata i stavi nova.  Dezinfikovani supstrat se istresa na gomilu i prekrije čistom plastičnom folijom. Nakon 7 dana supstrat se može koristiti za planiranu namijenu.

Pročitajte: Zašto je važna dezinfekcija sjemena prilikom zaštite biljaka

b) Dezinfekcija zemljišta hemijskim preparatima

Za hemijsku dezinfekciju najčešće se koriste preparati koji djeluju gasom – fumiganti – kao što su metil-bromid, vapam, u vidu granula , basamid ili žuvapin. Temperatura treba da bude iznad 15 stepeni C. Pored toga što skoro svi navedeni preparati suzbijaju mikroor ganizme, većina djeluje i na sjeme korova, odnosno imaju herbicidna dejstva.

Punjenje tople leje dezinfikovanom zemljom. Poslije nekoliko dana dezinfikovana smješa stavlja se na složen nezgorio stajnjak tople leje, gdje je već složen svježi stajnjak, u sloju od 10 do 20 cm, što zavisi od toga da li će se biljke u istoj leji duže ili manje zadržati. Ukoliko ostaju duže, sloj treba da bude dublji, a ukoliko se planira pikiranje rasada, onda tanji. Pod jednim prozorom tople leje potrebno je od 0,20 – 0,25 metara kubni pripremljene mješavine. Pošto se zemljište poravna, stavljaju se prozori i pokrivaju asurama.

Prvih nekoliko dana poslije toga isparavaju se iz nezgorelog stajnjaka razni štetni gasovi, a javlja se i visoka temperatura. Nakon 7 – 10 dana leja se otvara, zemljište prekopava, da bi se otstranili štetni gasovi i zemljište provjetrilo, a zatim se obavlja sjetva.

Dipl.ing.polj.Novica Milenković, PSSS – Leskovac