Na rast i razviće biljaka utiče dužina dana. Neutralne biljke ne pokazuju nikakvu reakciju na dužinu dana.
Dužina dana kao vegetacioni činilac ima poseban značaj za biljnu proizvodnju, jer istovremeno utiče na rast i razviće odnosno na dužinu pojedinih faza razvića kao i na ukupnu dužinu vegetcije. Na osnovu reakcije biljaka na dužinu dana, sve gajene vrste mogu se podijeliti u tri grupe: biljke dugog dana, kratkog dana i neutralne biljke.
Biljke dugog dana
Biljkama dugog dana pripadaju pšenica, ovas, ječam, raž, većina trava, crvena djetelina, uljana repica, šećerna repa, grašak, luk, spanać, salata. Ove biljke vode porijeklo iz umjerenog pojasa i za stvaranje generativnih organa potreban je dug dan, u trajanju od preko 12-14 časova, duži od takozvane „kritične dužine“ dana. Ukoliko je dnevno osvjetljenje preko „kritične dužine“ dana dolazi do ubrzanog rasta i razvića i do bržeg cvjetanja i plodonošenja. Biljkama dužeg dana nije potrebno smjenjivanje svijetlih i tamnih perioda. One rastu i razvijaju se u uslovima permanentnog osvetljenja i u tim uslovima dolazi do najvećeg ubrzanja razvića.
Pročitajte: Koliko sjemena je dovoljno po rupi ili saksiji
Biljke kratkog dana
Biljke kratkog dana su porijeklom iz južnih krajeva gde spadaju kukuruz, proso, soja, krompir, paprika i njima je za stvaranje generativnih organa potreban kratak dan, u trajanju manjem od 12-14 časova, kraći od „kritične dužine“ dana. Skraćivanje dnevnog osvjetljenja ispod „kritične dužine“ dana ubrzava razviće, skraćuje vremenski period do cvetanja, samim tim i dužinu vegetacije biljke. Biljkama kratkog dana je potrebno smjenjivanje tamnih i svetlih perioda. Kritična dužina dana za biljke kratko dana je najduži dan, a za biljke dugog dana najkraći dan pri kojem cvjetaju. Kada je nepovoljna dužina dana biljke reaguju produživanjem ili skraćenjem vegetacije. Dužina dana utiče na vegetativni porast i visok prinos.
Neutralne biljke
Neutralne biljke kao što su suncokret, paradajz, krastavac, pasulj, grahorica cvjetaju i donose plod nezavisno od dužine dana, odnosno ne pokazuju nikakvu reakciju na dužinu dana. Postoje i takve vrste biljaka koje po tačno određenom redosledu zahtevaju oba fotoperioda. Tako je moguće govoriti o biljkama koje da bi cvjetale zahtjevaju prvo uticaj dugog, a zatim kratkog dana. Nasuprot ovakvim biljkama druge biljke cvjetaju tek onda kada su prvo bile izložene dejstvu kratkog, a zatim dejstvu dugog dana, tzv. biljke kratkogdugog dana.
Pročitajte: Kada je pravi trenutak za sjetvu rasada?
Kako bi biljke mogle da se razvijaju i cvjetaju moraju da budu izložene nekim najmanjim brojem induktivnih ciklusa, ali ne i previsokim intenzitetom svjetlosti kao što je potrebno pri procesu fotosinteze. Pod induktivnim ciklusom podrazumijeva se jedno smjenjivanje svjetlosti i tame u toku jednog dana. Broj induktivnih ciklusa je različit kod različitih vrsta biljaka. Kod nekih biljaka dovoljan je jedan induktivni ciklus, dok je kod drugih potrebno nekoliko njih, retko koja vrsta traži više od 20 induktivnih ciklusa za prelazak iz vegetativne u generativnu fazu razvoja.
Autor: Milica Popadić, savjetodavac za ratarstvo i povrtarstvo