Prije nekoliko godina javnost bila je uzdrmana zbog prisustva aflatoksina u mliječnim proizvodima. Termin je mnogima ulivao strah u kosti, a strepili smo uglavnom nesvjesni od čega. S obzirom na to da je aflatoksin kancerogena materija, bojazan je bila opravdana.
Neki od najrizičnijih i najpoznatijih mikotoksina aflatoksini jesu otrovne, odbrambene supstance koje proizvodi buđ, odnosno gljivice iz rodova Aspergillus i Penicillium. Njihove spore se prenose vazduhom pa se aflatoksini mogu naći svuda u prirodi. Stvaraju se na usjevima, ali i tokom žetve, transporta, u skladištima, kao i tokom prerade žitarica.
Najčešće se pojavljuju u kukuruzu, soji, suncokretu, lješniku, bademu, sjemenkama bundeve, pirinču, sušenom voću, začinima… Preko stočne hrane, dospijevaju u organizam krava, a odatle i do mlijeka. Ipak, dodavanjem određenih minerala omogućava se da životinja kroz izlučevine izbaci otrov iz organizma i ne veže ga u meso.
Aflatoksini koji se nalaze u mlijeku najjači su poznati izazivač raka u prirodi. Stručnjaci procjenjuju da je danas oko 4,5 milijardi ljudi u zemljama u razvoju izloženo hroničnim oboljenjima usljed unošenja aflatoksina putem različitih namirnica.
Prema pravilniku iz 2019. godine, dozvoljeni nivo aflatoksina u Srbiji iznosi do 0,25 mikrograma po litru. Dopuštena količina u Evropskoj uniji je 0,05 mikrograma po litru – njihov standard je najstroži na svijetu.
Bolest ćuraka je 1960. godine pokosila 100.000 ćurića u Velikoj Britaniji. Uzrok njihovog masovnog umiranja bilo je zaraženo brašno od kikirikija kojim su ćurke hranjene. U njemu je pronađena gljivica Aspergillus flavus i tako je otkriven aflatoksin.
Najbolji uslovi za stvaranje aflatoksina su visoke temperature, od 25 do 42 stepena Celzijusa, uz nisku vlažnost vazduha. Dakle, za njegovu pojavu su idealna duga sušna ljeta – i to ne samo zato što im odgovaraju vremenski uslovi, već i zato što tada često dolazi do pucanja sjemena žitarica, a buđ se u pukotinama lako „hvata“.
U jednoj studiji Evropske agencije za bezbednost hrane se upozorava da je neophodno motriti na prisustvo aflatoksina zbog mogućnosti povećanja usljed efekata klimatskih promjena.
Izvor: energetskiportal.rs