Virus bronzavosti paradajza – U usjevima gdje se ne vrši adekvatno suzbijanje tripsa, veoma je česta pojava virusa bronzavosti paradajza, koji nanosi značajne štete u plasteničkoj proizvodnji.
Virus bronzavosti paradajza (Tomato spotted wilt virus, TSWV) je biljni virus sa najširim krugom domaćina. Među najznačajnije gajene biljke domaćine virusa spadaju paprika, paradajz, duvan i brojne ukrasne biljke.
Domaćini su takođe grašak, salata, krompir, sočivo, krastavac, lubenica, dinja, luk, bijeli luk. Ima brojne domaćine među ukrasnim biljkama, te se virus javlja na ciklami, begoniji, gladioli, perunici, daliji, gerberi, hrizantemi. Rezervoari virusa mogu biti korovi domaćini virusa, među kojima su mišljakinja, štir, maslačak, bokvica, pomoćnica.
Ime virusa potiče od pojave bronzane boje koja je karakterističan simptom na biljkama paradajza. Ove promjene se dešavaju na lisnim drškama, stablu i tački porasta. Simptomi na mladom lišću su u vidu sitnih, tamnosmeđih pjega, lišće je uvijeno i naborano. Vršni meristem obično zahvata sistemična nekroza, što se odražava na smanjen porast biljke.
Pročitajte: Kalifornijski trips smanjuje prinose i do 70% – OBAVEZNA ZAŠTITA!
Na mladim, zelenim plodovima javljaju se nekrotični prstenovi i šare usljed čega plodovi imaju nepravilan oblik. Na zrelim plodovima javljaju se koncentrične prstenaste pjege, odnosno blijedocrvena, bijela ili narandžasta polja oivičena koncentričnim prstenovima. Često se javlja neravnomjerno sazrijevanje plodova. Takvi plodovi gube tržišnu vrijednost. Usljed intenzivnog širenja vektora ovog virusa štete u proizvodnji paradajza, paprike i ukrasnih biljaka mogu dostići i do 100%.
Vektori virusa su tripsi, insekti koji imaju više generacija tokom jedne godine. Virus može biti unijet u organizam tripsa samo u stadijumu larve, a odrasli insekti su ti koji dalje prenose i šire virus. Odrasli insekti su zaraženi tokom čitavog svog života. Virus se ne prenosi na potomstvo tripsa.
Usljed razvoja rezistentnosti, specifične biologije, uslova sredine u proizvodnji u zaštićenom prostoru, obaveze pridržavanja karence i skrivenog načina života tripsa, suzbijanje vektora virusa je izuzetno teška i zahtjevna mjera, ali je važna u sprečavanju virusnih infekcija. U suzbijanju tripsa važnu ulogu mogu imati predatori koji se unose u zaštićeni prostor, među kojima su značajni grinja Neoseiulus cucumeris i stenica Orius insidiosus.
Pročitajte: Siva trulež – Bolest koja uništava paradajz, papriku i plavi patlidžan
Uništavanje biljaka sa simptomima virusa, pregled biljaka na prisustvo tripsa (metod otresanja na bijelu podlogu), suzbijanje tripsa primjenom preparata Laser (a.m. spinosad) 0,4 l/ha (u večernjim satima, pri smanjenoj svjetlosti, jer dnevna svjetlost brzo razgrađuje ovu aktivnu materiju), uništavanje korova u i oko plastenika (jer su korovi rezervoari virusnih oboljenja i vektora), predstavljalju važne mjere.
Pri primjeni hemijskih mjera zaštite strogo se pridržavati karence primjenjenih insekticida posebno u usjevima koji su u fazi sazrijevanja plodova. Karenca pomenutog preparata je 3 dana.
Izvor: Gordana Cvetković, mast. inž. zaštite bilja, Poljoprivredne savetodavne i stručne službe Srbije