Iako lijepe, mnoge su otrovne biljke oko nas i moramo ih se paziti, ali paziti i na naše ljubimce i stoku.
Biljke proizvode otrovne ili toksične supstance kao hemijski odbrambeni mehanizam protiv predatora. Predatori biljaka mogu biti i biljojedi koji ih jedu. Otrovi u cvijeću i biljkama funkcionišu na isti način. Važno je razumjeti koje simptome možete primjetiti ako slučajno progutate bilo koju toksičnu biljku i koja toksična svojstva mogu da nose biljke i određene cvijetnice.
Kada ste u nedoumici, ne pokušavajte da sami postavite dijagnozu. Obratite se hitnoj službi i potražite stručnu pomoć.
Otrovne biljke – oprez
Ako ste strastveni baštovan ili ljubitelj prirode, uživate u prirodi i otkrivanju novih i zanimljivih biljaka. Nažalost, iako je većinu zabavno ubrati ili probati, pa čak i jesti u nekim slučajevima, u šikarju vreba i mnogo opasnih biljaka.
1. Velebilje spada u otrovne biljke
Sa tako zloslutnim imenom teško da je iznenađenje da Velebilje odnosno Smrtnosno Gluvo doba noći na engleskom (Deadly Nightshade) nije baš najbolji prijatelj ljubitelja prirode. Legenda o Magbetu kaže da su njegove trupe otrovale invazijsku dansku vojsku vinom napravljenim od smrtonosnih bobica velebilja. Takva biljka ne bi privukla samo bradate Vikinge. Sa svojim jarko crnim, debelim bobicama, djeca i radoznali kućni ljubimci su posebno u opasnosti da budu u iskušenju da probaju voće.
Stabljike, listovi, bobice i korijeni sadrže atropin i skopolamin koji izazivaju paralizu parasimpatičkih, nevoljnih mišića (tj. vašeg srca). Takođe može izazvati ozbiljnu iritaciju kože samo ako dođe u kontakt sa njegovim listovima.
Ime vrste: Atropa
Toksičnost: velika
Toksični agens: atropin, skopolamin, hiosciamin
Simptomi: nejasan govor, osetljivost na svjetlost, halucinacije i konfuzija, respiratorni problemi, ubrzan rad srca, suva usta, nejasan govor, proširene zenice, gubitak ravnoteže, respiratorne poteškoće
Potencijalni uzrok smrti: Slom parasimpatičkog nervnog sistema
Porijeklom iz: Evrope, Severne Afrike, Zapadne Azije i Severne Amerike
2. Biljka ricinusovog pasulja ili Hristova palma
Iako je ricinusovo ulje dugo bio višenamjenski sastojak u kućnim lijekovima, sjame sjemenke, prije nego što se prerade, su glavni izvori otrova ricina. Porijeklom iz područja od Afrike do južne Azije, ipak se može naći u mnogim baštama širom svijeta kao ukrasna biljka. Samo jedna ili dvije otrovne semjenke mogu biti pogubne za dijete.
Biljka ima karakterističnu šiljastu kuglastu kapsulu, a sjeme je veliko, ovalno i na jednom kraju sadrži izbočinu.
Ime vrste: Ricinus
Toksičnost: velika (pasulj)
Toksični agens: Ricin
Simptomi: krvava dijareja, teška dehidracija, smanjen krvni pritisak, otežano mokrenje, ubrzan rad srca, konvulzije, mučnina i povraćanje, ubrzan rad srca
Potencijalni uzrok smrti: Cirkulatorni šok
Poreklom iz: Mediterana, istočne Afrike, južne Azije
3. Duvan
Do pet miliona ljudi umre od bolesti povezanih sa duvanom svake godine. To je uglavnom zbog štete uzrokovane pušenjem. Čak i u svom nezapaljivom obliku, to je jedna od najotrovnijih biljaka. Sadrži nikotin (čest sastojak većine insekticida) i anabazin, koji mogu biti fatalni ako se konzumiraju u velikim količinama.
Ime vrste: Nicotiana tabacum
Toksičnost: mala (jede se nekoliko listova), velika (pušenje, žvakanje)
Toksični agens: nikotin, anabazin
Simptomi: povraćanje, mučnina, vrtoglavica (biljka)
Potencijalni uzrok smrti: Rak od pušenja prerađenog duvana
Porijeklom iz: Sjeverne i Južne Amerike
4. Imela
Božićni favorit u zapadnoj kulturi se koristi kao ukras na divratku ispod kojeg se navodno treba poljubiti. Ali zapamtite, imela vam može pokvariti praznike na više načina. To je zato što gutanje bobica, lišća ili izdanaka može izazvati jak bol u stomaku i dijareju. Ekstremni slučajevi mogu čak dovesti do smrti kroz kardiovaskularni kolaps, a takođe su izuzetno toksični za mačke i pse.
Ime vrste: Santalales
Toksičnost: mala (male količine), velika (velike količine)
Toksični agens: farotoksin, viskotoksin
Simptomi: zamagljen vid, groznica, povraćanje, dijareja, pospanost, usporen rad srca, napadi
Potencijalni uzrok smrti: Može izazvati pobačaj
Porijeklom u: Evropi i Britaniji, uveden u Severnu Ameriku
5. Visterija (Glicinija)
Drveće glicinije, iako lepo kada cvjeta, takođe ima veoma toksično sjeme. Poznato je da izazivaju povraćanje, dijareju, bol u stomaku i depresiju centralnog nervnog sistema.
Biljke glicinije imaju prelijepe viseće cvjetove često u živopisnim ljubičastim nijansama. Zbog svoje ljepote često služe kao ukrasne baštenske biljke ili čak kao bonsai ali spadaju u otrovne biljke.
Ime vrste: Visteria sinensis
Toksičnost: mala
Toksični agens: lektin, visterin
Simptomi: osećaj pečenja u ustima, povraćanje, dijareja, bol u stomaku,
Potencijalni uzrok smrti: Gastrointestinalno krvarenje kod kućnih ljubimaca
Porijeklom iz: Azije, Severne Amerike
6. Vodena kukuta
Ako je opisana kao „najotrovnija biljka u Severnoj Americi“, vjerovatno možete pretpostaviti da je to nešto čega se treba kloniti. Ovo je slučaj sa vodenom kukutom koja se ponekad može pomešati sa jestivim stvarima kao što su celer i pastrnjak. Nasilne konvulzije su samo jedan od efekata njegovog otrova (zajedno sa smrću), dok je poznato da preživeli pate od amnezije i tremora do kraja života. Obavezno pažljivo pregledajte sve sumnjive biljke kako biste bili sigurni da nisu otrovna kukuta.
Ime vrste: Konijum
Toksičnost: velika
Toksični agens: cikutoksin
Simptomi: povraćanje, drhtanje, ubrzano disanje, konvulzije, slabost, nepravilan rad srca, halucinacije, utrnula koža ili peckanje kože, otkazivanje bubrega, slinjenje
Potencijalni uzrok smrti: respiratorna insuficijencija
Porijeklom iz: Mediterana i Južne Evrope
7. Drvo strihnina ili Dugme kvejkera ili Drvo otrovnog oraha
Kvejkersko dugme ili Drvo otrovnog oraha sadrži toksin strihnin. Porijeklom iz Indije i jugoistočne Azije, otrov dolazi iz sjemena i osušenih cvjetova. Toksin dovodi do mišićnih konvulzija i ako se dovoljno proguta, može biti fatalan. Takođe je veoma toksičan za pse, pa ako mislite da ga je vaš ljubimac pojeo, pazite na anksioznost, slinjenje, visoku tjelesnu temperaturu, napade i drhtavicu ili ih odmah odvedite veterinaru.
Naziv vrste: Strichnos nuk-vomica
Toksičnost: velika (semenke i kora)
Toksični agens: strihnin
Simptomi: bol u mišićima, otežano disanje, tamni urin, krute ruke i noge, konvulzije
Potencijalni uzrok smrti: respiratorna insuficijencija
Porijeklom iz: jugoistočne Azije i Indije
8. Oleander spada u otrovne biljke
Nisu samo trnje ruže ono što daje razlog za oprez prema cvijeću. Neke od tih lijepih latica takođe mogu biti prilično otrovne. Ipak, sve bi trebalo da bude u redu, sve dok sebe, djecu i kućne ljubimce držite podalje od ovog otrovnog cvijeća.
Cvjetajući u ružičastoj, bijeloj, žutoj i crvenoj boji, oleandri su uvijek lijepi za kuću. Ipak, pazite, cijela biljka je toksična od latica do korijena. Biljka oleandar je klasična ljepota sa nezaboravnim cvijećem koje privlači mnoge baštovane, pa se uvjerite da ste preduzeli odgovarajuće mjere predostrožnosti ako ovu biljku uzgajate u svojoj bašti.
Naziv vrste: Nerium oleander
Toksičnost: velika
Toksični agens: oleandrin i oleandrigenin
Simptomi: povraćanje, iritacija kože, drhtanje, slinjenje, pospanost, gubitak apetita, napadi, smrt
Potencijalni uzrok smrti: respiratorna paraliza, srčana insuficijencija
Porijeklom iz: Mediterana, jugozapadne Azije
9. Đurđevak
Đurđevak ima nježne cvjetove u obliku zvona koji izgledaju atraktivno u mnogim baštama ili cvijetnim aranžmanima. Takođe odiše slatkim mirisom, pa pazite da ne budete uljuljkani u neznanju kada uzgajate ovaj smrtonosni cvijet. Sa toksičnim jedinjenjima, poznatim kao srčani glikozidi, gutanje đurđevka može izazvati nagli odlazak u bolnicu, a česti simptomi su vrtoglavica, povraćanje i osip. Ova mala zvona su takođe veoma toksična za životinje, posebno mačke.
Naziv vrste: Convallaria majalis
Toksičnost: velika
Toksični agens: Convalarin
Simptomi: glavobolja, bol u stomaku, vrtoglavica, osip, koprivnjača, zamagljen vid, prekomerno mokrenje, letargija, nepravilan rad srca, napadi
Potencijalni uzrok smrti: zatajenje srca
Porijeklom iz: Severne Azije i Evrope
10. Hortenzija
Jedno od najpopularnijih “pravo plavih” cvijeća u okolini, buketi hortenzije kriju toksičnu tajnu. Njegovi cvjetovi i listovi sadrže cijanogene glikozide, u osnovi iste kao pilule cijanida, koje izazivaju vrtoglavicu, konvulzije i nesvesticu.
Naziv vrste: Hidrangea macrophilla
Toksičnost: mala
Toksični agens: amigdalin
Simptomi: dijareja, povraćanje, depresija
Potencijalni uzrok smrti: obično nije smrtonosan, ali budite oprezni
Porijeklom iz: Azije i Amerike
11. Foksglav ili Mrtvačeva zvona
Nježna mala lisičarka je zapravo puna “digitalnog” otrova, odnosno digitalina, digitonina i digitoksina. Iako ovo može zvučati kao neka nova tehnologija, one su, u stvari, veoma toksične hemikalije. Posebno su opasni za jelene, ali i druge životinje, iako su i djeca u nekim slučajevima umirala od njih.
Naziv vrste: Digitalis purpurea
Toksičnost: velika
Toksični agens: digoksin
Simptomi: zamagljen vid, povraćanje, slinjenje, tremor, bol u stomaku, halucinacije, jaka glavobolja, smanjen broj otkucaja srca, nepravilan rad srca
Potencijalni uzrok smrti: srčani zastoj
Porijeklom iz: jugozapadne Evrope, severozapadne Afrike, centralne i zapadne Azije
12. Božićno drvo (Poinsetija)
Božićne i praznične omiljene božićne zvezde nisu u kategoriji jestivog cvijeća. Iako su ikada bila samo dva slučaja smrti izazvane otrovnim sokom božićne zvijezde, oni su i dalje opasni. Mačke i psi su posebno ranjivi oko ove omiljene tropske biljke, pa povedite računa o ljubimcima.
Naziv vrste: Euphorbia pulcherrima
Toksičnost: blaga
Toksični agens: Diterpenoid euforbol
Simptomi: povraćanje, slinjenje, iritacija kože, povremeno dijareja
Potencijalni uzrok smrti: Skoro nikad smrtonosno
Porijeklom iz: Meksiko i Centralna Amerika
13. Klematis ili Kožni cvijet ili Putnička radost
Vodite računa da nosite rukavice dok obrezujete cvijeće klematisa u vašoj bašti ili berete buket rezanog cvijeća jer on spada u otrovne biljke. Sadrže anemonin koji utiče i na ljude i na životinje. Efekti mogu da variraju od relativno blagog dermatitisa i iritacije kože do čireva u ustima do ozbiljnije mučnine i balavljenja kod pasa i konja.
Ime vrste: Clematis
Toksičnost: blaga
Toksični agens: Protoanemonin
Simptomi: povraćanje, povraćanje, dijareja
Potencijalni uzrok smrti: Nije smrtonosan
Porijeklom iz: Sjeverne Amerike
14. Anđelova truba
Prelijepi zvonasti cvjetovi anđeoske trube izgledaju delikatno, ali to skriva činjenicu da mogu biti veoma toksični. Gutanje ovih lijepih cvjetova može izazvati bilo šta, od halucinacija do paralize, gubitka pamćenja, pa čak i srčanog zastoja. Listovi i sjemenke sadrže najveću količinu otrova.
Ime vrste: Brugmansia
Toksičnost: velika
Toksični agens: skopolamin
Simptomi: zamagljen vid, suva usta, groznica, amnezija, halucinacije, dijareja, slabost mišića, paraliza, ubrzan rad srca
Potencijalni uzrok smrti: srčani zastoj
Porijeklom iz: Južne Amerike
15. Larkspur (Delfinijum)
Larkspur ili delfinium su popularne ukrasne biljke, ali ljudi treba da budu oprezni. Larkspur je toksičan ne samo za ljude, već i za stoku. Larkspur je čest uzrok trovanja stoke na mnogim farmama, posebno u zapadnim državama i na višim nivoima nadmorske visine. Procenjuje se da su junice tri puta ugroženije i imaju veće šanse da se otruju nego bikovi i junadi. Metoda dejstva otrova naziva se neuro-mišićna paraliza koja može dovesti do respiratorne paralize.
Naziv vrste: Delphinium
Toksičnost: velika
Toksični agens: metillikakonitin
Simptomi: ubrzan rad srca, problemi sa varenjem, iritacija kože, bol u stomaku, konvulzije, respiratorni problemi
Potencijalni uzrok smrti: respiratorna paraliza
Porijeklom iz: Mediterana
16. Jedić (Vukova poguba)
Wolf’s Bane ili Monksblood ima cvijeće koje iskače bojom. Ali, to je jedan od najstarijih otrova koje su ljudi koristili. Korijeni su najotrovniji dio biljke. Vukovu pogubu su lovci i ratnici koristili na vrhovima kopalja i strijela. Biljka se koristi i u biljnim preparatima širom svijeta što ponekad dovodi do slučajnih trovanja.
Zabavna činjenica: Vukova poguba je dobila ime jer ljudi vjeruju da bi biljka odbranila čovjeka od vukodlaka i odagnala ih.
Ime vrste: Aconitum
Toksičnost: velika
Toksični agens: akonitin
Simptomi: povraćanje, osećaj pečenja u stomaku, osećaj peckanja u ustima, sniženi krvni pritisak, slabost motoričkih sposobnosti, smanjen broj otkucaja srca, nepravilan rad srca, napadi,
Potencijalni uzrok smrti: zatajenje srca
Porijeklom iz: Planina u zapadnoj i centralnoj Evropi
17. Kerbera (Samoubilačko drvo)
Porijeklom iz Indije i jugoistočne Azije, ova biljka je dobila svoj zloglasni nadimak jer se kaže da je to najčešći metod samoubistva u mnogim regionima. Istraživači su procijenili da je odgovoran za do 3.000 smrtnih slučajeva godišnje. Takođe se pretpostavlja da je to uobičajen otrov za ubistva, posebno zato što je teško otkriti koje su smrti samoubistvo, a koje ubistvo.
Ime vrste: Cerbera odollam
Toksičnost: velika
Toksični agens: Cerberin
Simptomi: povraćanje, nepravilan rad srca, ubrzan rad srca, koma, pospanost
Potencijalni uzrok smrti: srčani zastoj
Porijeklom iz: istočne Afrike i južne Azije
18. Krvavi korijen (Sanguinaria) spada u otrovne biljke
Krvavi korijen odnosno Bloodroot ima istoriju koja odgovara njegovom imenu. Ovi bijeli i žuti cvjetovi su se istorijski koristili za dobijanje crvene boje. S druge strane, indijanska plemena su koristila Korijen krvi da izazovu abortus kod konja kao i kod ljudi. Zanimljivo je da je Algonkuin takođe koristio krvni korijen za ljubavne čari, ali ovo jeste biljka koja spada u otrovne biljke.
Naziv vrste: Sanguinaria
Toksičnost: velika
Toksični agens: Sanguinarin
Simptomi: sedacija, povraćanje, sniženi krvni pritisak, vrtoglavica, šok, koma
Potencijalni uzrok smrti: zatajenje srca
Porijeklom iz: Severne Amerike oko Velikih jezera
19. Smrdljivo velebilje
Henbane, takođe poznat kao smrdljivo velebilje, koristi se još od vremena Plinija Starijeg koji je dokumentovao njegovu upotrebu kao sedativ i analgetik. Pojavljuje se u biljnim lijekovima, kao i pored smrtonosnog velebilja, datura i mandragore u otrovnim mješavinama. Takođe je pronađena u blizini vikinških grobova koji, zajedno sa svojim halucinantnim svojstvima, navode istoričare da sumnjaju da su vikinški ratnici koristili biljku da izazovu bes kada bi krenuli u rat.
Ime vrste: Hiosciamus niger
Toksičnost: velika
Toksični agens: hiosciamin
Simptomi: halucinacije, povišen krvni pritisak, ubrzan rad srca, ekstremna temperatura
Potencijalni uzrok smrti: zatajenje srca
Porijeklom iz: istočne Evrope i Azije
20. Kozlac (Beli zmijski koren)
Bijeli zmijski korijen je otrovan zbog otrova zvanog tremetol. Može biti opasan jer stoka može konzumirati zmijski korijen koji uzrokuje da mlijeko i meso životinje postanu toksični sa otrovom. Tremetol se akumulira tako da je moguće progutati toksično mlijeko ili meso i ne osjetiti efekte dok osoba ne dostigne prag tolerancije. Opasnost dolazi od stalnog gutanja toksičnog mesa/mlijeka prije nego što simptomi postanu vidljivi. Tremetol može izazvati degeneraciju mišića i uticati na srce. Istorijski, ljudi su ovu vrstu trovanja nazivali „mliječnom bolešću“.
Naziv vrste: Ageratine atlissima
Toksičnost: velika
Toksični agens: Tremetol
Simptomi: dehidracija, iscrpljenost, jako povraćanje, tremor, drhtanje
Potencijalni uzrok smrti: dehidracija
Porijeklom iz: istočne Severne Amerike
21. Ukrasni slak (Sabahčić) spada u otrovne biljke
Dobra vijest je da cvjetovi slaka nisu otrovni. Loša vijest je da je sjeme toksično sa hemijskim jedinjenjem sličnim LSD-u. Gutanje velikih količina može izazvati halucinacije i druge simptome kao što su dijareja ili povraćanje.
Ime vrste: Ipomoea muricata
Toksičnost: mala/veća (semena)
Toksični agens: Ergine
Simptomi: Jake halucinacije, povraćanje, dijareja, vrtoglavica
Potencijalni uzrok smrti: Opasne interakcije sa lekovima
Porijeklom iz: Centralne i Južne Amerike
Bezbijednost na prvom mjestu kada radite sa nepoznatim cvijećem i biljkama.
Naravno, kada unosite cvijeće u svoj dom, želećete da znate šta bi moglo da izazove probleme. Oprezno i samo uživajte u njihovoj lepoti.
Izvor: BOUQS