Sadite orah jer to postaje profitabilno, ali pratite uticaj klime na orah da bi na kraju sezone imali kvalitetan i bogat rod oraha. Obratite pažnju na tlo i njegovu pH vrijednost, vetar, temperaturu vazduha tokom sezone i pravac sadnje sadnica.
Pročitajte: Najpogodnija zemljišta za orah
Klimatski činioci koji utiču na gajenje oraha
Rast i plodonošenje oraha zavisi od više klimatskih činilaca. Ako klimatski uslovi nisu povoljni, orah se razvija ali slabo plodonosi. Klimatski faktori koji imaju najveći uticaj na uspjevanje oraha su:
- temperatura,
- svjetlost,
- vlažnost zemljišta i
- vjetar.
Temperatura je najbitniji činilac za uspješno gajenje oraha, a na nju utiču geografska širina, nadmorska visina, reljef, kao i blizina vodenih tokova. Temperatura utiče na sve biohemijske procese u biljci i intenzitet fotosinteze. Optimalna temperatura za razvoj oraha je 28°C, a sa njenim daljim rastom intenzitet fotosinteze opada. Temperatura preko 35°C na plodovima i mladarima izazivaju ožegotine.
Na uspjevanje i rodnost oraha veliki uticaj imaju i pozni proljećni mrazevi koji su radijacionog karaktera. Oni nastaju pri naglom hlađenju zemljine površine, kada je vrijeme vedro i tiho, a najčešće se javljaju u depresijama i kotlinama. Orah je najotporniji na niske temperature u fazi mirovanja, a vrhovi grana mogu da podnesu temperaturu od -20°C. Mladi plodovi su najosetljiviji i mogu da stradaju na temperaturi od -1°C, pa bi trebalo izbjegavati položaje na kojima se javljaju rani jesenji i pozni proljećni mrazevi. Na većim nadmorskim visinama pogodniji su južni položaji, a u nižim predjelima treba birati sjeverne ekspozicije, zbog manjih temperaturnih kolebanja i kasnijeg kretanja vegetacije. Orah najčešće uspjeva tamo gdje i hrast. Najbolje mu odgovara umjereno toplo područje, takozvano vinogradarsko.
Uticaj klime na orah
Svjetlost je važan ekološki faktor. Da bi se pravilno razvila kruna, orahu je potrebno da ima dovoljno svjetlosti. Zbog toga treba obaviti sadnju uz veće rastojanje da bi se izbjeglo zasjenjivanje, jer od osvjetljenosti krune zavisi i obrazovanje cvjetnih pupoljaka odnosno rodnost. Voda je neophodna za fiziološke i biohemijske procese koji se odvijaju u biljnom tkivu. Orahu pogoduju umjereno vlažna zemljišta, a može da raste i u sušnim reonima jer ima dobro razvijen korijen koji mu omogućava snabdijevanje vodom iz dubljih slojeva, ali u takvim uslovima manje rađa. Ako ima manje vlage u zemljištu, porast mladara je manji, oplodnja i zametanje plodova je slabije i usporen je porast plodova. Plodovi prije vremena opadaju, slabo je formiranje i diferenciranje cvjetnih pupoljaka, čime se smanjuje rod u narednoj godini.
Ako u junu nastupi suša, orah obrazuje sitne plodove, ako je avgust sušan plodovi imaju niži radman jezgra. Velika količina vode u zemljištu je štetna jer otežava dotok vazduha do korijena koji se slabo razvija i dolazi do uginuća žila.
Pročitajte: Kopanje jama za sadnju oraha
Zemljište pogodno za orah
Orah uspijeva na zemljištima različite plodnosti, ali za uspješno gajenje najpogodnija su duboka, plodna, rastresita zemljišta sa dobrim vodnim i vazdušnim režimom.
Uticaj klime na orah
U pogledu reakcije zemljišta orah je vrlo tolerantan. Orah uspijeva na kiselim zemljištima čija je vrijednost pH 4,5 kao i na alkalnim zemljištima sa pH većim od 8, ali ipak za dobar razvoj i plodonošenje najpogodnije zemljište je neutralne do slabo alkalne reakcije sa pH 6,5-7,5.
Pročitajte: Jesen je najbolje vrijeme za sadnju ORAHA
Vjetar
S obzirom da se orah oprašuje anemofilno posredstvom vjetra, česti povjetarci u vrijeme cvjetanja su korisni. Takođe, na promajnim mjestima gdje je stalno strujanje vazduha rjeđe dolazi do gljivičnih i drugih oboljenja oraha. Olujni vjetrovi praćeni jakom kišom imaju negativno dejstvo naročito na mlada stabla, koja se pod njihovim uticajem krive i lome. Suvi vjetrovi u vrijeme cvjetanja isušuju žig tučka i nepovoljno djeluju na oplodnju.
Živomir Nikolić, dipl.inž