Crna trulež je ekonomski najznačajnija bolest kupusnjača. Važno je sprovesti preventivne mjere kontrole bolesti. Prije svih upotrebu zdravog sjemena ili zdravog rasada, plodored, gajenje otpornih sorti ili hibrida, uklanjanje korova, suzbijanje štetnih insekata.
Crna trulež prouzrokuje štete kupusu u svim fazama razvoja
Crna trulež se smatra ekonomski najznačajnijim oboljenjem biljaka iz porodice kupusnjača. Ovaj patogen može pričiniti štete kupusu u svim fazama razvoja: od rasada do formiranja glavice. Prenosi se sjemenom i zaraženim biljnim ostacima u zemljištu. Nakon ostvarenih infekcija bakterija se dalje može prenositi kišnim kapima, insektima, vetrom, preko sistema za navodnjavanje. Vremenski uslovi koji pogoduju razvoju i širenju bolesti su vlažno i toplo vrijeme, topli dani i prohladne noći.
Kod biljaka u rasadu, može doći do ispoljavanja simptoma oboljenja, čak i do propadanja biljaka, ako se razvijaju iz zaraženog sjemena. Na listovima starijih biljaka, prvi simptomi crne truleži se pojavljuju u vidu nepravilnih hlorotičnih pjega dužine 1-3 cm duž ivice listova. Pjege se šire od ivice lista duž glavnog lisnog nerva, dobijajući karakterističan oblik latiničnog slova “V”. Tkivo u okviru pjega se suši i odumire, a nervi u okviru pjega dobijaju tamno-braon do crnu boju.
Pročitajte: Njega usjeva kupusa – Prihranjivanje, okopavanje, zalivanje
Bakterija se širi sprovodnim sudovima izazivajući trulež, koja se može uočiti na uzdužnom presjeku nerava, kao i na poprečnom presjeku stabla. Usljed truleži sprovodnog tkiva, zaražene biljke zaostaju u razvoju, zakržljale su i najčešće ne formiraju glavicu, što dovodi do smanjenog prinosa.
Međutim ukoliko i dođe do formiranja glavice kupusa, može se nastaviti razvoj bolesti i tokom skladištenja. Zaražene biljke podložne su napadu sekundarnih patogena, prouzrokovača vlažne truleži (Erwinia carotovora i Pseudomonas marginalis) te dolazi do njihovog potpunog propadanja.
Zaštita
U cilju zaštite kupusa i ostalih kupusnjača od ovog oboljenja ključne su preventivne mjere kontrole koje podrazumijevaju: upotrebu zdravog sjemena za sjetvu ili zdravog rasada za sadnju, poštovanje plodoreda u trajanju od tri do pet godina, gajenje otpornih sorti ili hibrida, uklanjanje korovskih biljaka i biljnih ostataka, kao i suzbijanje štetnih insekata kao vektora ovog patogena.
Crna pjegavost (Alternaria brassicae i Alternaria brassicicola)
Pored kupusa ovi patogeni napadaju i ostale kupusnjače. Simptomi bolesti se javljaju uglavnom na donjem starijem lišću, koje se odbacuje. Zbog te činjenice se ovi patogeni ne smatraju posebno opasnim u proizvodnji kupusa. Karakteristični simptomi počinju sa sitnim žućkastim zonama koje se povećavaju u vidu koncentričnih krugova koji vremenom pokrivaju veći dio lisne površine. Simptomi se obično uočavaju na biljkama koje se razvijaju u nepovoljnim uslovima (uvratine, razor, delovi parcele koji se ne zalivaju).
Značajnije štete ovi patogeni pričinjavaju u proizvodnji rasada kupusa. Na mladim oboljelim biljkama stvaraju se sitne pjege na stablu, što prouzrokuje njihovo polijeganje. Ako se takve biljke rasade, one zaostaju u porastu i ne postižu pun prinos.
Crna pjegavost se širi konidijama putem kiše, vjetra, alatima za rad itd., dok se micelija može prenositi i sjemenom. Tokom zime se održavaju na korovskim biljkama iz porodice kupusnjača.
Pročitajte: Rasađivanje ranog kupusa
Zaštita
U cilju zaštite od nevedenih patogena najznačajnije je sprovođenje preventivnih mjera kao što su: višegodišnji plodored, uklanjanje biljnih ostataka, korišćenje zdravog sjemena i rasada, upotreba dezinfikovanog sjemena i uništavanje korova.
U toku vegetacije u cilju zaštite od ovih patogena mogu se koristiti i hemijske mjere, primjenom fungicida kontaktnog djelovanja preventivno pred padavine. Ukoliko se uoči širenje simptoma mogu se koristiti i fungicidi sistemičnog djelovanja.