Kod crnog luka tokom cijele godine u ishrani se koristi lukovica, mlada biljka ili listovi.
Berba crnog luka se obavlja kada oko 50% biljaka polegne, jer dugo zadržavanje lukovice u zemljištu može dovesti do retrovegetacije, usljed čega dolazi do gubitka suve materije, te se lukovica ne može duže čuvati.
Berba crnog luka može biti mašinska i ručna. Ukoliko je mašinska berba, lukovice se najčešće vade, ostavljaju u trakama na njivi da se prosuše oko 5-10 dana, a zatim se prebacuju u skladište. Ova operacija se obavezno obavlja po suvom vremenu. Tokom čišćenja luka odsjecaju se suvi listovi, uz obavezno ostavljanje vrata lukovice dužine oko 2cm.
Visoke temperature tokom berbe utiču da „vrat“ lukovice bude zatvoren i sužen, a ostali ovojni-ljuspasti listovi lukovice suvi, što je od presudnog uticaja na dužinu i uspješnost čuvanja.
Čuvanje crnog luka
Dužina faze mirovanja zavisi od sorte, što znači da i uspjeh čuvanja zavisi od sorte. Najbolje se čuvaju sorte luka sa većim brojem zatvorenih sočnih listova, većim brojem suvih listova, sa više od 14% suve materije. Sorte kraćeg perioda mirovanja imaju sadržaj suve materije ispod 10%.
Tokom čuvanja crnog luka, većina faktora utiče na pojavu bolesti i poremećaja, što se često može ublažiti niskom relativnom vlagom. Za razliku od većine povrtnih vrsta, crni luk za duže čuvanje zahtjeva nižu relativnu vlažnost vazduha, oko 65-70%. U uslovima optimalne temperature i vlažnosti crni luk može uspješno da se čuva u vremenu od mjesec pa do osam mjeseci, u zavisnosti od sorte.
Luk je veoma zahtjevna povrtna kultura za čuvanje, kojoj treba konstantna pažnja. Uspjeh u čuvanju crnog luka zavisi od zdravstvenog stanja lukovica, temperature i vlažnosti vazduha u skladištu. Osnovno je da se luk postepeno suši na temperaturama, koje nisu suviše visoke. Nakon što se smjesti u skladište, potrebno je da se zagrije na temperaturu od 20°C.
Zagrijavanje se mora obaviti brzim i kontinuiranim podizanjem temperature da ne bi došlo do pojave kondenzacije, i da bi se spriječila pojava truleži vrata korijena luka. Temperatura vazduha koji se ubacuje u skladište ne smije biti veća od 30°S.
Razvoj truleži vrata korijena (Botrytis sp.) kod luka se obično odvija na početku procesa sušenja, kada gljiva u povoljnim uslovima temperature (22-25°S ), i u prisustvu vlage brzo počinje da se širi iz lisne mase u lukovice. Lukovice moraju biti jednolično osušene, što znači da ventilatori moraju stalno raditi.
Nakon što su se spoljašne ljuske i vrat osušili, nastavlja se sušenje vazduhom iste temperature i vlage sledećih 10-15 dana, ali svega 2-3 sata dnevno. Ventiliranje i hlađenje gomile luka spoljašnjim vazduhom s temperaturom minimalno 3°S ispod temperature luka nastavlja se sljedeće 2-3 sedmice.
Nakon toga temperatura gomile luka treba da bude 10°S, za četiri sedmice 5°S, a u naredne tri-četiri sedmice 3°S. Optimalni uslovi za čuvanje crnog luka u skladištu su 0°S, dok relativna vlažnost vazduha za kratkotrajno čuvanje treba da bude 65-80%, a za duže čuvanje 65-70%.
Najčešće bolesti koje se javljaju na crnom luku, tokom perioda čuvanja su trulež vrata crnog luka (Botrytis cinerea), kao i propadanje lukovica koje izaziva Aspergillus sp., Penicillium sp., Rhizopus sp. Najbolja zaštita crnog luka od prouzrokovača bolesti je preventiva.
Ukoliko se pravilno sprovede tehnologija proizvodnje crnog luka, napad patogena će biti mnogo manji. Sortiranje lukovica prikladne i približne zrelosti, visokog kvaliteta, uz otklanjanje oboljelih jedinki, sa adekvatnim higijenskim uslovima i obezbjeđenjem optimalnih temperaturnih uslova i relativne vlažnosti zajedno će uticati na smanjenje bolesti, i pojavu prorastanja kao jednog od najvećeg problema koji se javlja tokom čuvanja crnog luka, jer prouzrokuje najveće gubitke.
Najbolji način čuvanja crnog luka u domaćinstvima je u vjencima. Luk se prvo prosušuje na vjetrovitim mjestima, a zatim čuva. Manje količine se čuvaju u rasutom stanju, ili u mrežastim vrećama bez kontrole uslova čuvanja.
Autor: Milica Veletić
Izvor: pssrs.net
PROČITAJTE:
Kako upotrijebiti luk kao lijek – Narodni recept
Trulež luka – Bolest koja napada luk u skladištu