Tokom poslednjih decenija ubrzano se razvijala tehnologija i stvorene su nove vrst folija za pokrivanje objekata zaštićenog prostora, što je, uz ostale prednosti, dovelo do znatnog širenja plasteničke proizvodnje.
Osnovna uloga folije je da obezbijedi što bolju propustljivost sunčevog zračenja do biljaka, ali i da sačuva akumuliranu toplotu u plasteniku i svede toplotne gubitke na minimum. Prilikom izbora folije za pokrivanje moraju se imati u vidu klimatske karakteristike područja, zahtjevi gajenih biljaka, kao način na koji će biti regulisani klimatski faktori u plasteniku.
Preporučuje se izbor folija nove generacije jer kvalitetnije folije sa određenim dodacima čine proizvodnju lakštom, jednostavnijom i jeftinijom. Za savremenu povrtarsku proizvodnju posebno su značajne fotoselektivne petoslojne folije.
Prilikom izbora folija za pokrivanje objekata, posebno treba voditi računa o sljedećim osobinama:
- transparentnost – propustljivost korisnog sunčevog zračenja (FAR)
- trajnost – otpornost na UV zračenje
- izolaciji – energetskim osobinama
- mehaničkoj otpornosti
- otpornosti na agrohemikalije i sredstva koja se primjenjuju u zaštićenom prostoru
- gustini
- jednostavnosti postavljanja
- zapaljivosti
- cijeni i dr.
TRANSPARENTSNOST – PROPUSTLJIVOST
Ovo je bitna osobina folija i predstavlja sposobnost propuštanja korisnog sunčevog zračenja FAR, što je veoma važan uslov za rast i razvoj biljaka. Idealno bi bilo da folija propušta 100% FAR, ali se to najčešće kreće u granicama od 82 do 88%, a kod specijalnih tzv. ,, clear” folija i do 90%. Kvalitetne folije moraju zadovoljavati određene uslove. Poželjno je da propuštaju najmanje 80% vidiljivog dijela spektra, 20% ultraljubičastog i najviše 10% infracrvenog dijela spektra.
TRAJNOST FOLIJA
Trajnost folija je jedna od osobina koja opredjeljuje njen izbor. Pri izboru folije posebnu pažnju treba obratiti na pravilan izbor folije sa odgovarajućom debljinom jer od toga zavisi niz osobina koje su veoma bitne za uspješnu proizvodnju u plasteniku. Veličina objekta uslovljava debljinu folije i sa povećanjem dužine i širine plastenika potrebno je povećati i debljinu folije. Debljina folije se prilagođava i dužini upotrebe, pa za plastenike gdje se folije mijenjaju poslije tri godine proizvodnje biraju se tanje, a za plastenike gdje se folija mijenja nakon 5 godina, biraju se folije veće debljine.
Za visoke tunele širine veće od 10 m minimalna debljina folije treba da iznosi 120 nm. Kvalitetne UV stabilizovane folije sa garancijom od 3 godine imaju minimalnu debljinu od 150 nm. Folije sa debljinom od 180 ili 200 nm u našim agroekološkim uslovima najčešće traju i imaju rok upotrebe 4 do 5 godina.
Folija ne bi trebalo, posebno pri proizvodnji cvijeća, da bude u potpunosti neporpusna za UV zrake. UV zračenje djeluje razgrađujuće na polietilen. Da bi se to spriječilo, dodaju se aditivi u vidu stabilizatora koji, u zavisnosti od vrste i količine, produžavaju vijek upotrebe folije.
IZOLACIJA ILI ENERGETSKE OSOBINE FOLIJA
Ovo je značajan element pri izboru folije. Sve filije imaju loše izolacione osobine, osim dovsotrukih PE folija.
Izolaciona svojstva i smanjen gubitak može se ostvariti ugradnjom folija na naduvavanje ili kombinacijom više materijala za pokrivanje plastenika. Donji dijelovi plastenika mogu se obložiti panelima koji imaju bolja energetska svojstva, dok se drugi, godnji dijelovi pokrivaju dvostrukom PE folijom.
MEHANIČKA OTPORNOST
Mehanička otpornost je značajna osobina pošto folija mora da izdrži razna mehanička opterećenja – od udara blagih kišnih padavina i težine snijega do udara vjetra sa gradom. Dobra otpornost folije na mehaničke udare potiče od njene elastičnosti, a to se uvijek mora imati u vidu kada se postavlja folija i kada se vrši zatezanje folije tokom sezone. Dvostruke folije između kojih vlada natpritisak otpornije su na dejstvo grada.
OTPORNOST NA AGROHEMIKALIJE
Otpornost na agrohemikalije, kao što su pesticidi, đubirva i druga hemijska sredstva koja se primjenjuju u plasteniku tokom proizvodnje, zavisi od sastava folija. Sredstva koja sadrže sumpor, hlor i druge agresivne materije oštećuju foliju i skraćuju vrijeme upotrebe.
GUSTINA
Gustina odnosno masa po kvadratnom metru površine predstavlja jednu od osnovni prednosti folija u odnosu na druge materijale za pokrivanje. Folije imaju malu gustinu, pa zbog male težine, folija ne zahtijeva tešku i komplikovanu konstrukciju, a sam proces gradnje objekta i pokrivanja folijom dosta je jednostavniji i manje zahtjevan u odnosu na druge vidove zaštićenog prostora.
Izvor: agrosavjet.com