Rusa je višegodišnja zeljasta biljka sa razgranatim stablom, koja je rasprostranjena u većem dijelu Evrope, Azije i Sjeverne Afrike. Uz zovu, bokvicu i koprivu redovno prati ljudska naselja: raste u sijenci, u blizini zidova, na periferiji gradova i sela, na zapuštenim i vlažnim mjestima i na neobrađenim zemljištima, a najviše joj odgovaraju krečnjačke podloge.
Lako se prepoznaje po jarko žutim cvjetovima koji sadrže četiri krstatso postavljene latice i žuto-narandžastom soku koji obilno luči pri kidanju ili lomljenju dijelova biljke. Listovi su u donjem dijelu stabljike postavljeni na dugačkim peteljkama dok su na gornjem dijelu sjedeći, perasto razdeljeni, jajoliko okrugli sa izbrazdanom ivicom, a i stabljika i listovi imaju po sebi retke malje. Rusa može dostići visinu od 60 cm, a period cvjetanja traje od maja do oktobra.
U fitoterapiji, za pripremu čaja, koristi se nadzemni dio biljke u cvijetu (Chelidonii herba), a korijen ruse, za potrebe farmaceutske industrije, sakuplja se u martu i aprilu, prije cvjetanja. Žuto-narandžasti sok po kome je rusa prepoznatljiva, i koji kožu boji crvenkasto, sadrži mnoštvo alkaloida koji po hemijskoj strukturi (ali ne i po dejstvu!) imaju sličnosti sa alkaloidima opijuma, obzirom da i mak i rusa pripadaju istoj porodici biljaka – Papaveraceae.
Za ljekovita svojstva ruse odgovoran je visok sadržaj alkaloida
Žuta boja soka potiče od berberina – helidoksnatina, dok se alkaloidi helidonin, heleritrin, sangvinarin, koptizin i alokriptopin nalaze u većoj koncentraciji. Rusa sadrži i organske kiseline (helidonsku, helidoninsku, limunsku i jabučnu), fenolne kiseline, saponine, flavonoide i karotenoide, soli kalcijuma i magnezijuma i fosfate. Sadržaj alkaloida odgovoran je za toksične efekte, stoga je pri primjeni ruse neophodno poštovati preporuke terapeuta.
Rusa je ljekovita biljka dobro poznata tradicionalnoj narodnoj medicini….
Austrijski narodni ljekar Sebastijan Knajp, tokom XIX veka preporučivo je upotrebu ruse kod malignih bolesti i tuberkuloze kože. U narodnoj medicini mnogih evropskih zemalja, upotreba se preporučuje kod problema sa varenjem i za umirenje bolova, posebno u želucu, žuči i jetri, kao i za umirenje plućnih spazama kod astme. Pomaže i kod vodene bolesti, a koristi se i za ublažavanje bolova u očima nastalih kao posledica žutice, bilo primjenjena u vidu obloga ili ako se pije kao čaj.
U narodnoj medicini svjež sok se koristi za uklanjanje bradavica, a doprinosi i poboljšanju stanja kod nekih malignih bolesti kože. Primenjena spolja, za obloge, doprinosi otklanjanju lišajeva, krasta i kožnih bolesti.
Pročitajte: ROSOPAS ILI RUSA TRAVA – Recept za prirodni lijek protiv bradavica
U vidu obloga, čaj od ruse se koristi i za ublažavanje bolova u stomaku i materici, dok se rusa ukuvana sa mlijekom koristi se za obloge kod upale dojke. U narodnoj medicini Tinktura od ruse se preporučuje kod gihta, reumatizma, vodene bolesti i raka na želucu.
…. a njena lekovita svojstva potvrdila su i savremena istraživanja
Uobičajene terapijske indikacije za primjenu proizvoda od ruse su stanje žutice, upale žučne bešike, tegobe usled prisustva kamena u žuči, hronični hepatitis, ciroza i, uopšte, bolovi koji nastaju kao posljedica poremećaja funkcije jetre i žuči. Deluje kao antispazmodik: ublažava grčeve u želucu i crijevima. Spolja se primenjuje za liječenje bradavica, kurjih očiju, ekcema, dermatoza, krasta, lišajeva i čireva…
Usljed blagog sedativnog dejstva, čaj od ruse može doprinijeti ublažavanju nervoze i nesanice, dok ekstrakt potpomaže zaceljenje čira na želucu.
Novija istraživanja su pokazala da ekstrakti ruse djeluju vazodilatatorno, povećavajući prečnik koronarnih arterija, pa postoji mogućnost za primjenu kod arterioskleroze, obzirom da doprinose sniženju pulsa i krvnog pritiska. Primjenu u lečenju očnih bolesti, savremena medicina nikako ne preporučuje, obzirom na da je rizik od iritacije sluzokože oka mnogo veći od moguće koristi.
Savremena istraživanja su usmjerena na antimitotička svojstva aktivnih sastojaka ruse – dejstvo na zaustavljanje umnožavanja ćelija, i mogućnost primjene u terapiji malignih bolesti. Alkaloidi ruse pokazuju specifično toksično dejstvo na za maligne ćelije – inhibiraju njihov rast i indukuju smrt malignih ćelija. Mehanizam djelovanja je sličan djelovanju lijekova koji se koriste u hemoterapiji, obzirom na sposobnost da se umetnu u DNA tumorskih ćelija, izazovu prekid lanca čime se onemogućava razmnožavanje.
Neodgovarajuća upotreba ruse, usljed toksičnosti alkaloida, može dovesti do neželjenih dejstava, stoga je neophodno je poštovati ograničenja
Obzirom na moguće toksične efekte, rusu ne bi trebalo koristiti bez nadzora ljekara ili fitoterapeuta. Ne treba je koristiti dugo vrmena u kontinuitetu, i strogo se treba pridržavati propisanih doza i načina pripreme čajeva. Svježu biljku niti njen sok nikako ne treba unositi oralno, obzirom da da sok korozivno djeluje na sluzokožu, i dovodi do mučnine, povraćanja, teške dijareje sa velikim rizikom od dehidratacije. Visoke doze čaja takođe mogu delovati toksično na jetru i dovesti do hepatitisa. Upotreba se ne preporučuje trudnicama, dojiljama i deci.
Prirodni lijekovi na našem portalu su preporuke preventivnog karaktera za vođenje zdravog načina života. Ukoliko imate neki zdravstveni problem prvo što trebate uraditi jeste da se konsultujete sa ljekarom. Ni u kakvom slučaju se nemojte oslanjati na alternativnu medicinu bez stručnog mišljenja.