Kalijum za bolju otpornost – Većina povrtarskih vrsta se svrstava u kalifilne biljke, što znači da se odlikuju većom potrebom za ovim elementom.
U pepelu većine gajenih biljaka od svih mineralnih materija kalijum je zastupljen u najvećoj količini i čini često preko 40% pepela. Kalijum je aktivator brojnih enzima, ima značajnu ulogu u vodnom režimu biljaka, stvaranju aromatičnih materija i osmoregulaciji, povoljno utiče na transport asimilata, podstiče sintezu brojnih jedinjenja šećera, proteina, skroba, celuloze, vitamina i dr. Njegova velika zastupljenost u biljkama i višestruka uloga u životnim procesima ukazuje na izuzetan značaj optimalne obezbeđenosti biljaka ovim elementom. Stoga genetski potencijal rodnosti i kvaliteta može da dolazi do punog izražaja samo u uslovima dobre obezbjeđenosti biljaka kalijumom.
Kalijum za bolju otpornost gajenih biljaka
Osim navedenog, kalijum povećava otpornost biljaka prema niskim i visokim temperaturama i otpornost prema nekim patogenima i štetočinama. Zahvaljujući tome kalijum doprinosi većoj sigurnosti proizvodnje u nepovoljnim ekološkim uslovima. Takođe utiče i na bolje iskorištavanje hraniva iz zemljišta, prije svega azota i vode.
Tržišnu vrijednost povrća, između ostalog, određuje i njihova boja. U tom pogledu naročito se ističe industrijska začinska paprika. Bojene materije koje se nalaze u paprici po hemijskom sastavu pripadaju karotenoidima. U boji paprike učestvuje veći broj karotenoida. Najznačajniji su karoten crvene boje kapsantin i kapsorubin, preostali su pretežno žute boje i nemaju veću ulogu u stvaranju boje ploda. U to vrijeme se postepeno povećava njihova koncentracija, dok se udio hlorofila smanjuje. Kalijum povoljno djeluje na sintezu bojenih materija ne samo kod industrijske začinske paprike, nego i kod paradajza, cvekle, mrkve, crvenog kupusa, rotkve i drugog povrća. Kalijum utiče na sadržaj karotenoida.
Kod paradajza pojava zelene boje oko osnove ploda ili zelenih pjega, što u značajnoj mjeri smanjuje njenu tržišnu vrijednost, podstiče nedostatak kalijuma. Smatra se da do ove pojave dolazi kada je sadržaj pristupačnog kalijuma u zemljištu manji od 200 ppm. Kalijum podstiče sintetske procese, stvaranje visokomolekularnih organskih jedinjenja, tako i proteina. Stoga sadržaj slobodnih amino-kiselina i amida u biljkama dobro objezbeđenih kalijumom je manji, pošto pri povoljnom odnosu N:K brzo prelaze u visokomolekularna jedinjenja.
U krtolama krompira kalijum smanjuje udio prostih šećera (fruktoze i glukoze). Krtole sa nižim sadržajem prostih šećera bolje se skladište i podesnije su za industrijsku preradu, npr. za proizvodnju čipsa i pomfrita. Krtole se pri kuvanju manje raskuvavaju, mesnati dio im je ravnomjerno svjetle boje bez tamnih pjega, što je pri industrijskoj preradi jedan od osnovnih uslova.
Previsoke doze kalijuma
Utvrđeno je da previsoke doze kalijuma, naročito ako su biljke istovremeno obilno obezbeđene azotom mogu da dovedu i do smanjenja sadržaja skroba u krtolama, pri čemu se prinos krtola i skroba po jedinici površine povećava. U takvim uslovima se nadzemni organi u drugoj polovini vegetacije, posle cvetanja, još intenzivno razvijaju i predstavljaju velik potrošač produkata fotosinteze na uštrb krtola. Kalijumom dobro obezbjeđenim krtolama smanjuje se potamnjenje mesnatog dijela krtole, što se pripisuje povećanju sadržaja limunske kiseline i vitamina C u krtolama i time smanjenju pH vrijednosti ćelijskog soka. Povoljno dejstvo kalijuma na sadržaj vitamina C utvrđeno je i kod paradajza.
Kalijum povoljno utiče i na uspiješno skladištenje povrća. On povećava sadržaj suve materije u proizvodu i smanjuje odavanje vode u toku skladištenja povećavajući osmotski potencijal ćelija, čime se smanjuje gubitak u masi i čuva svježina proizvoda. Kalijum podstiče sintezu celuloze i hemiceluloze i time obrazovanje ćelijskog zida. On povećava debljinu ćelijskog zida epidermalnih ćelija čime doprinosi većoj ćvrstoći proizvoda i otpornosti prema mehaničkom djelovanju i nekim patogenima.
Slavica Kodžopeljić
dipl.ing ratarstva PSSS Zaječar
PROČITAJTE:
Manjak kalcijuma u gajenju paprike i paradajza dovodi do štete na plodovima
Preporuke za prihranu paradajza i paprike kroz sistem kap po kap