Današnji trend u komercijalnoj proizvodnji dvorodnih malina je gajenje visoko rodnih sorti, koje odlikuje ukusan plod visokog kvaliteta, uključujući i tzv. “shelf-life” (vremenski period od iskladištenja do konzumacije).
Sve ovo obavezno se provjerava na više lokacija (zemalja i kontinenata), a konzumno i u lancima svjetski poznatih hipermarketa (“Tesco” i dr.). Tokom posljednje decenije Italija i Holandija izdvojile su se kao dva vodeća centra za stvaranje visoko kvalitetnih sorti dvorodne maline koje posjeduju gore navedene kvalitete i koje su prisutne u proizvodnji plodova maline van sezone širom svijeta.
Endosadira
Patentirana italijanska sorta porijeklom iz Trentina koja je ranog vremena zrenja (u Severnoj Italiji na zrelim izdancima donosi rod krajem maja, a na mladim izdancima krajem jula) koju odlikuju bujni izdanci snažnog korijena, sa rijetkim trnjem i sa mnogobrojnim kraćim, nesavitljivim rodnim grančicama, što olakšava berbu.
Biljke su tolerantne na napad većine važnih patogena maline. Plodovi se odlikuju posebnim kvalitetom: prelijepom svijetlo-crvenom bojom (svjetlija od polke) koja se dugo zadržava, aromatičan plod odlične čvrstine koji ima dug period iskladištenja (“shelf-life”).
Pročitajte: Sadnja malina u jesen – Određivanje redova i razmaka
Mane koje su česte kod dr. dvorodnih sorti (suviše krupan plod, lošiji ukus, teško otkidanje sa peteljke, itd.) nisu se ispoljile u srpskim oglednim zasadima sa ovom sortom, već je čak do 90% plodova bilo prve klase.
Prepoznati kvalitet je doprinjeo tome da su i holandske rasadničke kompanije otkupile licencu za njeno umnožavanje. Ostvaruje manji jesenji prinos u odnosu na rani ljetnji, kada se gaji u dvogodišnjem ciklusu.
Imara
Najranija patentirana dvorodna sorta maline čuvene holandske oplemenjivačke kompanije “ABB”, sa sezonom berbe kraj jula-kraj septembra, kada daje visok rod na mladim izdancima. Daje bujne i čvrste izdanke sa malim trnjem.
Plodovi su krupni i ujednačeni po izgledu, sa dobro povezanim koštunicama i čvrsti, lako i brzo se beru, atraktivne su boje koja manje tamni od polke, i odličnog su perioda iskladištenja.
Na visokim ljetnjim temperaturama plodovi ipak mogu potamniti, što umanjuje njihov kvalitet. Do sada nije identifikovana veća osjetljivost ove sorte na napad bolesti i štetočina maline.
Razvijaju rodne grančice skoro do zemlje ukoliko je pravilno postavljena gustina sklopa (pri jesenjem rodu 6-8 izdanaka, proljećni rod 4-5/dužnom metru, međuredno 2 m), što omogućava postizanje većeg prinosa, dok se kvalitet roda postiže ostavljanjem umjerenog broja rodnih grančica.
Pročitajte: Gajenje dvorodih sorti maline van sezone
Kveli (Kweli)
Novija holandska patent-sorta kompanije “ABB”, koja stiže oko tri nedjelje poslije imare (50% berbe je krajem septembra), ali ostvaruje sličan prinos i učešće plodova I klase kao i imara. U pitanju je bujna sorta sa bogato prisutnim rodnim grančicama na izdancima, koji do sada nisu pokazali neku veću osjetljivost na neke od glavnih patogena maline.
Pravilno postavljena gustina sklopa je: pri jesenjem rodu 6-8 izdanaka, proljećni rod 4-5/dužnom metru, međuredno 2 m. Kveli se pokazala naročito dobrom u ogledima pod PVC folijom u stakleniku, gdje je konstantno produkovala visokokvalitetne plodove koji su naišli na dobar prijem kod potrošača.
Plodovi su krupni (prosječno po 5 g), poseduju atraktivnu oranž-crvenkastu boju koja ne tamni poslije berbe, dobrog su ukusa (jednako ujednačenog i dobrog ukusa kao i jednorodne sorte) i lako se beru.
Imaju izvanredan period iskladištenja (“shelf-life”) i najveću čvrstoću kada su u pitanju tri vodeće sorte ove holandske kompanije, što pruža mogućnost osvajanja novih tržišta. Kveli može dati i kvalitetne dvije berbe, i izgleda da je sposobna da donese i značajan rod na zrelim izdancima. S obzirom da dobro podnosi i visoke ljetnje temperature, moguće ju je gajiti i u mediteranskim uslovima klime.
Kvanza (Kwanza)
U pitanju je manje prinosna sorta kompanije “ABB” u poređenju sa prethodne dvije holandske sorte koja međutim posjeduje plodove izuzetnog kvaliteta i ukusa, što je preporučuje i za najizbirljivija tržišta. Berba počinje oko 10 dana posle polke i neznatno prije sorte kveli.
Izdanci imaju kompaktan, uspravan habitus sa krupnim lišćem i nekoliko bazalnih trnova. Pravilno postavljena gustina sklopa je: pri jesenjem rodu 5-6 izdanaka, proljećni rod 2-3/dužnom metru, međuredno 2 m. Do sada nisu detektovani ozbiljniji problemi sa bolestima i štetočinama kod ove sorte.
Plodovi su vrlo krupni (prosječno oko 6-7 g), dobro uočljivi, lako se beru i imaju vrlo svijetlu, atraktivnu crvenu boju koja ne tamni nakon berbe. Ukus je izvanredan i konstantno dobar tokom cijele berbe. Plodovi su čvrsti i imaju odličan period iskladištenja. Kao novi standard za kvalitet, kvanza se svrstala u sorte sa plodovima vrhunskog kvaliteta. Sorta je pogodna i za dobijanje dva roda tokom godine.
Pročitajte: Zaštita zasada maline posle berbe
Ograničeni broj izdanaka po dužnom metru stvara jedan otvoreni špalir u kome su krupni plodovi koji se brzo beru lako uočljivi. Zbog specifične oranž-crvene nijanse, plodovi su naročito uočljivi kasnije tokom dana, i ne gube na promjeni boje i kvaliteta poslije berbe.
Ova sorta zahtijeva nešto više kalcijuma i manje kalijuma u periodu pred berbu, kao i suve biljke tokom noći, što se postiže isključenjem fertirigacije tokom poslijepodneva. Stoga se ona više preporučuje za gajenje iskusnijim proizvođačima. U uslovima Mediterana osjetljiva je na visoke temperature pa se preporučuje njeno gajenje pod mrežom.
dr Dejan Marinković, PSSS Beograd