Krompir (Solanum tuberosum L.) je biljka koja je značajna za ishranu ljudi širom svijeta. Rast krompira i formiranje krtola odvijaju se u pet fenoloških faza.
U prvoj fazi, od sadnje do nicanja, na krtolama rastu klice, a počinje i rast korijenovog sistema. U početku ove faze, rast klice i korijena se dešava na račun rezervne materije matične krtole. Minimalna temperatura za ovu fazu je 7°C, a maksimalna 30°C.
U drugoj fazi, od nicanja do formiranja pupoljaka, intenzivno se razvija korijenov sistem i stoloni. Biljka intenzivno formira nadzemnu masu.
Za treću fazu, od pojave pupoljaka do punog cvjetanja, karakteristično je zametanje krtola. Najbrže rastu krtole kod ranih sorti, a najsporije kod kasnih. Ukupan rast biljke, i podzemnog i nadzemnog dela, u ovoj fazi dostiže maksimum.
Pročitajte: Sve o brzini i načinu razvoja biljke krompira
U četvrtoj fazi, od punog cvjetanja do početka zrenja, rastu krtole čija se masa stalno povećava. U zavisnosti od sorte, period rasta nadzemne mase značajno se razlikuje. Kod ranih sorti, taj period je najkraći, a kod najkasnijih može biti i do 30 dana duži. Zaustavlja se rast listova, a kod ranih sorti i rast korena.
Peta faza je od početka zrenja do sušenja cime, pri čemu krtole potpuno dozrevaju. Masa cime i korijena postepeno se smanjuje, a masa krtola se stabilizuje.
Vrijeme formiranja mlade krtole zavisi od sorte i uslova uspijevanja. Postojala su mišljenja da sa početkom cvjetanja nastaje i obrazovanje krtola. Međutim, rezultati pokazuju da cvjetanje započinje 7-25 dana kasnije u odnosu na obrazovanje krtola. Samo kod nekih sorti oba procesa teku zajedno. Zbog toga početak cvjetanja ne može biti tačan pokazatelj ranozrelosti sorte. Ranozrele su one sorte koje u kratkom vremenskom periodu obrazuju visok prinos krtola. Po tempu povećanja prinosa, sorte krompira mogu biti: sa intenzivnim nakupljanjem mase krtola u početku njihovog obrazovanja, zatim sa sporim početnim rastom i intenzivnim kasnijim rastom krtola, i sa postepenim rastom krtola u toku čitave vegetacije. Ove sorte su manje zavisne od specifičnih klimatskih uslova i mogu se gajiti u različitim regionima.
Uzgoj krompira zahtijeva pažljivo praćenje i upravljanje svim fazama rasta i razvoja biljaka. Znanje o dinamici rasta krompira i fazama razvoja biljke ključno je za planiranje i upravljanje usjevima. Na osnovu karakteristika sorti i uslova uspevanja, poljoprivrednici mogu da odaberu odgovarajuću sortu i planiraju optimalno vrijeme sadnje, navodnjavanja, đubrenja i drugih agrotehničkih mjera.
Uz to, poznavanje dinamike rasta i razvoja krompira može pomoći u prepoznavanju i rješavanju problema u proizvodnji, kao što su bolesti i štetočine. Pravovremena primjena zaštitnih mjera može značajno uticati na količinu i kvalitetu prinosa.
Ukupan prinos i kvalitet krompira zavisi od mnogih faktora, uključujući sortu, uslove uspijevanja, agrotehničke mjere i vremenske prilike. Međutim, poznavanje fazama rasta i razvoja krompira može pomoći poljoprivrednicima da maksimiziraju prinose i optimiziraju proizvodnju.