Komercijalno gajenje maline u Srbiji sve više poprima odlike i trendove svjetskog tržišta kad je riječ o svježoj (konzumnoj) malini. U tom smislu ovdašnji proizvođači nastoje da što kvalitetnije zatvore prazan dio sezone na otvorenom, između berbe grupe jednorodnih (letnjih) sorti koje su kod nas najraširenije, i berbe grupe dvorodnih (jesenjih) sorti maline.
Dvorodne sorte maline imaju čitav niz prednosti u odnosu na jednorodne sorte. Jedna od svakako najznačajnijih prednosti je razvučen (višemjesečni) period berbe koji se proteže od sredine ljeta do kasno u jesen. Dalje, gajenje ovih sorti u jednogodišnjem ciklusu koji podrazumijeva uklanjanje izdanaka u špaliru u jesen omogućava njihovo gajenje i u klimatima koje odlikuju kako oštre tako i blage zime, a sama rezidba je znatno jeftinija u odnosu na jednorodne sorte.
Činjenice da je dvorodnim sortama maline neophodna temperatura od svega 15 stepeni za početak diferencijacije rodnih pupoljaka u odnosu na 30 stepeni koliko je potrebno jednorodnim sortama, kao i svega desetonedeljni period izlaganja temperaturama od 7 stepeni za njihov ulazak u novu vegetaciju, omogućile su održivije gajenje dvorodnih sorti maline van sezone, čime je ostvarena i mogućnost dobijanja svježih plodova tokom cijele godine.
Visok i kvalitetan rod je rezultat valjanog izbora sorte, odgovarajuće gustine sadnje i vrhunske tehnologije gajenja, kao i drugih faktora. S obzirom na značajne razlike u klimatskim prilikama po regionima, neophodno je da proizvođači sami testiraju sorte u odgovarajućim tehnologijama gajenja, kako bi odabrali onaj najoptimalniji za njihovo podneblje. Današnji trend razvoja tehnologije gajenja maline ide u pravcu obimnijeg korišćenja dvorodnih sorti jer one najprije mogu doneti rod već u prvoj godini, a potom pružaju mogućnost berbe plodova van glavne sezone plodonošenja maline.
Pročitajte: Zaštita zasada maline posle berbe
Dva sistema gajenja
Ovdje razlikujemo tehnologije gajenja dvorodnih sorti u jednorodnom i dvorodnom sistemu gajenja, gdje se ovaj posljednji kao najčešći može obavljati na polju i u zaštićenom prostoru, putem gajenja različitih sorti i primjenom različitih sistema rezidbe. Kombinacija sorte/tehnologije obezbjeđuje dodatnu mogućnost za proširenje sezone berbe.
Dvorodni sistem gajenja
Dvorodni sistem gajenja se može obaviti sa svježe izvađenim (zeljastim) izdancima, kontejnerskim sadnicama i rasadničkim izdancima maline. Posljednja dva tipa podrazumijevaju biljke u zimskom mirovanju koje će razviti nove mlade izdanke iz korijena. Zatim slijedi odabir najbolje razvijenih izdanaka u pravilnoj gustini sklopa i uklanjanje onih manjih.
Sadnja zeljastih izdanaka obično podrazumijeva gustinu sadnje od tri izdanka po dužnom metru špalira. U zavisnosti od sorte i odabrane tehnologije, zadržava se 1-2 niže rodne grančice zajedno sa tijelom zeljastog izdanka koje se školuju ka intenzivnom popunjavanju prostora špalira kako bi lišće dobilo maksimalnu količinu svjetlosti.
Dalji tok tehnološkog procesa kao priprema za sljedeću sezonu nudi izbor povratnih rezova izdanaka (na 2-3 lista ispod najniže rodne grančice, čime bi u daljoj sezoni dopustili razvoj 12-15 rodnih grančica na prekraćenom izdanku, kao i bolji kvalitet ploda i efikasniju berbu) ili košenje izdanaka do zemlje (ovo dovodi do velike produkcije mladih izdanaka, od kojih se odabiraju oni najbolje razvijeni i pozicionirani u špaliru). Ovako primijenjena rezidba obično utiče na prorjeđivanje izdanaka u špaliru i povećava troškove rezidbe, pa se većina proizvođača na Zapadu odlučuje za ponovnu sadnju izdanaka kada se oni gaje na ovakav način, već poslije 3. godine.
Izdanci prezimljuju u hladnom zaštićenom prostoru ili na otvorenom, u sredinama sa blagim zimama. Pravilo je da što se biljke duže drže u hladnom prostoru, to se više odlaže sezona berbe. Ukoliko izdanci nisu izloženi dovoljno niskim temperaturama i nisu prirodno ušli u mirovanje, potrebno je ukloniti lišće sa njih. Ukoliko se biljke gaje u saksijama, potrebno ih je prebaciti u prostoriju na temperaturu od -1 stepen.
Jednorodni sistem gajenja
Jednorodni sistem gajenja pogodan je za zaradu tempiranjem berbe u dijelovima sezone kada su cijene visoke. U Sjevernoj Evropi obično se koriste dugi izdanci u saksijama koji su kaljeni na -1 stepen, a potom se izbacuju iz hladnjača tokom vegetacije (sredina aprila, kraj maja). To mogu biti dugi zreli izdanci ili izdanci obrađeni povratnim rezovima poslije berbe mladih dvorodnih izdanaka. U južnoj Evropi dugi izdanci se izbacuju u proljeće radi dobijanja ranog roda. Variranje primjene tehnologija zavisi i od same sorte: neke od njih su pogodnije za zimsku berbu, pošto su skromnih zahtjeva za svjetlošću i temperaturom. Ponekad se u zatvorenom prostoru upotrebljavaju i LED sijalice za vještačko osvjetljenje tokom zimskih mjeseci. U toplijem klimatu južne Evrope datumi sadnje su prilagođeni rastu izdanaka i vremenskim prilikama. Tamo je ponekad moguće ostvariti pet berbi u dvije godine, prenosi Agro TV.
Pročitajte: Sušenje izdanaka maline – Osjetno smanjuje rodnost /ZAŠTITA/
Sadnja u zatvorenom prostoru kreće u aprilu. Poslije oko šest nedjelja biljke se prebacuju napolje i vraćaju u zatvoren prostor u julu. Berba kreće u avgustu i traje do kasno u jesen. Poslije završetka berbe i vršnog orezivanja izdanaka, novoizbile bočne grančice se razvijaju tokom proljeća i obezbjeđuju berbu u periodu od sredine aprila do sredine juna.
Održavanjem ujednačenog biljnog sklopa i uspostavljanjem dobre tehnike gajenja i rezidbe berba može potrajati 6 nedjelja. To nudi mogućnog dobrog tempiranja vremena berbe, u dijelovima sezone kada su visoke cijene plodova maline.
Izvor: mr Dejan Marinković, PSSS Beograd