U uslovima kontinentalne klime imamo čestu pojavu kasnih proljećnih mrazeva koji mogu da smanje prinos voća čak i do 100 procenata. Zbog toga proizvođači od trenutka stvaranja plantažnog uzgoja voća bore se da riješe taj problem.
Prskanje biljaka je najsavremeniji i ujedno najsigurniji način zaštite od mraza i podrazumijeva stvaranje vještačke kiše (orošavanje). Posljedice ovakvog načina zaštite biljaka od mraza jesu povećanje vlažnosti vazduha, miješanje prizemnog sloja vazduha, povećanje toplotne provodnosti zemljišta i dovođenje dodatne toplote putem čestica vode.
Ledena skramica
Ovom metodom se ne povećava temperatura vazduha već se voćke štite od mraza na taj način što se konzervira temperatura same kulture i ne dozvoljava da padne ispod tačke mržnjenja.
Ledena skramica prekriva površinu cvijeta ili tek formiranog plodića, dok je tkivo ovih organa zaštićeno povišenom temperaturom koja se stvara u tom procesu. Ledena skrama koja se formira predstavlja izolator koji štiti kulturu od temperatura koje su ispod nule dok traje mraz. Sve dok se sloj vode kontinuirano održava, temperatura štićenih biljnih dijelova neće pasti ispod 0°C.
Kako oslobođena toplota zavisi od količine vode koja prelazi u led, u slučaju jačeg mraza potreban je veći intenzitet kišenja. Zalijevanje treba obavljati sporo u vidu fine izmaglice, kako bi trajalo što duže, uz minimalnu potrošnju vode. Veoma je važno odrediti početak i kraj orošavanja. Prskanje treba početi kada temperatura oko cvjetova padne na 0°C. Ranije prskanje je nekorisno jer se neće formirati led, a toplota se oslobađa samo pri formiranju leda. Međutim, sa prskanjem se ne smije ni zakasniti. Mora se prskati svo vrijeme djelovanja mraza i što je veoma važno, bez prekida.
Metoda miješanja vazduha
Niske temperature negativno utiču na osnovne fiziološke procese u biljci, prvo ih usporavajući, a zatim ih i sasvim prekidajući. Pri temperaturama ispod 0°C dolazi do formiranja leda u biljci. Kristali leda rastu i izvlače vodu iz ćelije, dolazi do velikog gubitka vode u ćelijama, što dovodi do njihove smrti. Pored toga, kristali leda tokom narastanja vrše veliki pritisak na zidove ćelija i probijaju ih izazivajući na taj način cijepanje tkiva. Stepen oštećenja biljke mrazom zavisi od: vremena pojave mraza, intenziteta i trajanja, zatim vrste i sorte, faze razvića i stanja biljke.
Mraz u rano proljeće može nanijeti ozbiljnu štetu poljoprivrednim kulturama. Jedna od metoda zaštite jeste, zaštita miješanjem vazduha pomoću mašina za vjetar. Mašine za vjetar, ili tzv. “wind mašine“, izuzetno su dobro rješenje kada se radi o zaštiti od radijacionog mraza. Ove mašine obezbjeđuju zaštitu od mraza miješanjem toplog vazduha na visini sa hladnijim vazduhom uz površinu. Ostvareni nivo zaštite zavisi prije svega od visine i jačine inverzije. Mašinu treba pustiti u pogon dok je temperatura vazduha na 1,5 metar još iznad kritične temperature i prije nego što ova temperatura padne mnogo ispod temperature na 10 metara visine. Generalno, temperatura koja se postiže u voćnjaku nakon pokretanja mašine za vjetar odgovara srednjoj vrijednosti temperatura na 1,5 metar i 10 metara visine.
Sličan efekat može da se postigne i upotrebom helikoptera u slučaju jakih inverzija kada helikopter, u zavisnosti od dimenzija i snage, nadlijeće voćnjak svakih 30 minuta (ili češće) i miješa vazduh unutar i iznad voćnjaka.
Autor: Ivan RANGELOV, dipl. ing.
Izvor: agroplaneta
PROČITAJTE:
