Regeneracija vinove loze – Tokom perioda eksploatacije pojedina stabla i rodni čvorovi mogu biti oštećeni, pa se javlja potreba za rezidbom u cilju rekonstrukcije starih deformisanih i izduženih stabala. Tada se obično primjenjuje rezidba u cilju regeneracije starih dotrajalih stabala. Regeneracija se izvodi pažljivo i traje nekoliko godina zavisno od stepena oštećenja.
Ako se stablo čokota izduži, ili usljed povreda mehaničkim putem ošteti potrebno je izvršiti njegovu obnovu. Obnova traje 2-3 godine. Najprije se u osnovi oštećenog stabla makazama sa nekoliko uboda potencira razvoj spavajućih okaca. Tokom godine iz njih će se razviti jalovaci koje treba njegovati i povremeno privezati za oštećeno stablo.
U proljeće naredne godine jalovke (1-2) treba orezati na reznike (po 1 okce) kako bi se tokom godine dobila 1-2 jaka lastara koji će dostići potrebnu visinu i dužinu radi ponovnog formiranja osnovnog oblika čokota. U proljeće treće godine nastavlja se sa formiranjem horizontalnog dijela stabla i formiranjem rodnih čvorova. Staro stablo se uklanja do osnove. Na taj način čokot je potpuno obnovljen.
Obnova dijela čokota, horizontalnog kraka ili rodnog čvora je neophodna nakon povrede loze nastale nepovoljnim vremenskim uslovima (grad, mraz) ili povreda usljed udara nekog od sredstava mehanizacije, ili kada je došlo do izduživanja kraka usljed polariteta. I u ovom slučaju pri osnovi dijela izduženog kraka najprije se ostavi jedan jalovak u narednoj godini se on reže na reznik, a treće godine na kondir. Nakon ostavljanja kondira izduženi dio kraka se odsijeca-odbacuje, a lastari izbili iz kondira koriste za rezidbu u narednoj godini. Na isti način se rekonstruiše i rodni čvor ukoliko je oštećen.
Pročitajte: Zašto vinova loza plače?
Rekonstrukcija čitavih zasada se sprovodi, kada su u pitanju masovnija oštećenja ili kada se sa uskorednog želi preći na špalirski način gajenja. Rekonstrukcija traje 2-3 godine tako da se u tom periodu ne moze računati na rod na čokotima koji su u fazi rekonstrukcije.
Rekonstrukcija uskorednih zasada podrazumijeva vađenje svakog drugog reda čokota, zatim postavljanje naslona od stubova i žice. Niski čokoti formirani po principu župskog, krajinskog i dr. oblika se rekonstruišu tako što se sa čokota odstrani veći broj krakova, a ostavi samo jedan kondir iz koga će se tokom vegetacije razviti 2 lastara. Lastar koji je jači njeguje se i privezuje za pritku, a ako dostigne odgovarajuću dužinu povija se po redu noseće žice.
Ukoliko lastar ne dostigne potrebnu dužinu u proljeće druge godine se prekrati na visinu noseće žice i sa njega se olače nabubrela okca sa vertikalnog dijela stabla tako da se dva vršna ostave. Iz vršnih okaca kreću mladi lastari koji služe za formiranje kordunice ili kordunica. Formiranje rodnih čvorova teče kao pri formiranju istih kod uzgojnih oblika tipa kordunica.
Regeneracija vinove loze tokom perioda gajenja
Nakon nekoliko godina vinograd je rekonstruisan i sa klasičnog načina gajenja preveden na špalirski način gajenja. U toku i nakon rekonstrukcije stabla neophodno je pojačati ishranu čokota i zaštitu kako bi se željeni uzgojni oblik što prije formirao. Rezidba čokota oštećenih gradom, mrazom i olujom spada u specifične mjere rezidbe koje se sprovode u periodu redovne eksploatacije zasada.
Nakon elementarnih nepogoda prva značajna mjera koja treba da doprinese oporavku čokota je rezidba. Ona mora biti znalački sprovedena sa ciljem da očuva vegetativni i generativni potencijal čokota, da ublaži nastala štete i sačuva biljke za naredne vegetacije.
Pročitajte: Vinova loza – Rezidba za rod
Regeneracija vinove loze
Pri pristupanju rezidbi nakon nepogoda najprije treba utvrditi obim štete a zavisno od obima i faze u kojoj se loza nalazi pristupiti specifičnim mjerama rezidbe. U našim agroekološkim uslovima grad se može javiti u periodu intenzivnog porasta mladih zelenih lastara, u periodu cvjetanja i u fazi razvoja zelenih bobica. Zavisno od vremena pojave i intenziteta grada, oštećenja u zasadima mogu biti različita.
Ukoliko se grad javi u periodu intenzivnog porasta zelenih lastara može doći do djelimičnog ili potpunog gubitka zelene mase. Ukoliko su oštećenja manju rezidbom se uklanjaju samo oštećeni, polomljeni dijelovi lastara. U slučajevima većih oštećenja lastare treba orezati na 2-3 okca kako bi se potencirao razvoj zaperaka koji mogu povoljno uticati na obnovu potencijala čokota. Izvjestan broj sorti ima svojstvo da na zapercima da solidan rod, te se potenciranjem njihovog razvoja donekle može nadoknaditi gubitak u prinosu grožđa. Ukoliko se grad javi u periodu pred cvjetanje ili u periodu cvjetanja rezidbom se odbace oštećeni dijelovi lastara, oštećene cvasti.
Veće štete pojavom jačeg grada u ovom periodu se teško nadoknađuju Oštećene lastare takode treba u torn slučaju orezati kraće kako bi se potencirao razvoj manjeg broja lastara koji do kraja vegetacije mogu sazreti. U slučaju kad se grad javi u periodu porasta zelenih bobica lastari se ne mogu rezati kraće jer novoizbili zaperci i lastari nemaju vremena da do kraja vegetacije u potpunosti sazru. U tom slučaja rezidbom se uklanjaju polomljeni lastari, vrhovi lastara ili se rezidbom odbaci najugroženiji dio lisne mase.
Dakle, sprovodi se blaga korektivna rezidba pri kojoj ne treba uklanjati preveliku količinu lisne mase. U narednoj vegetaciji u takvom zasadu treba sprovesti kratku rezidbu uz ostavljanje većeg broja kondira i reznika a ostavljaju se duži kondiri i lukovi na onim lastarima koji su manje oštećeni gradom. Tokom naredne godine u takvim zasadima intenziviraju se mjere zelene rezidbe, zaštite, ishrane gradom oštećenog zasada. Nakon grada i obavljene rezidbe tokom iste vegetacije vinograd treba i intenzivnije štititi prije svega bakarnim preparatima.
Pročitajte: Kako spriječiti ožegotine na grozdovima vinove loze
Bakar pomaže zarašćivanju rana
Niske zimske temperature već ispod -15 °C do – 20 °C mogu zavisno od sorte i uslova gajenja, dovesti do izmrzavanja dijelova lastara, okaca, pojedinih tkiva itd. Temperature ispod ovih gotovo redovno dovode do djelimičnog izmrzavanja okaca.
Ukoliko niske zimske temperature oštete do 50 % okaca rezidba u proljeće naredne vegetacije mora biti takva da se opterećenje čokota poveća za procenat izmrzlih okaca. Rezidbom se po čokotu tada ostavlja veći broj kondira i lukova.
Ukoliko niske zimske temperature oštete preko 50 % zimskih okaca rezidbom se po čokotu ostavljaju samo kondiri i aktiviraju spavajući pupoljci kako bi se dobio dovoljan broj lastara za rezidbu u narednim godinama.
Ukoliko niske temperature dostignu takav nivo da oštete dijelove višegodišnjeg stabla oni se rezidbom uklanjaju do osnove, odnosno do prvog članka. Cilj je da se iz osnove čokota tokom naredne vegetacije dobije nekoliko lastara koji će imati bujan porast te tokom druge godine mogu dati rod, a istovremeno poslužiti za obnovu osnovnog oblika čokota. Poslije ovakvog izmrzavanja prinos grožđa izostaje tokom 2-3 godine koje se moraju iskoristiti za obnovu čokota. Jaki vjetrovi olujne jačine mogu tokom mirovanja loze, a naročito tokom vegetacije dovesti do znatnog oštećenja čokota.
Pročitajte: Obrada i priprema zemljišta za sađenje vinove loze
Ako se olujni vjetrovi jave tokom perioda mirovanja loze može doći do lomljenja zrelih lastara, lomljenja dijelova stabla ili u drastičnim slučajevima do čupanja čokota. Zavisno od stepena oštećenja pristupa se specifičnoj rezidbi. Rezidbom u tim slučajevima se uklanjaju polomljeni dijelovi. U proljeće naredne godine se izvodi kraća rezidba pri kojoj se ostavlja veći broj kratkih ili duzih kondira. Uklanjaju se polomljeni dijelovi višegodisnjeg stabla, a zamijena se obezbijeduje njegovanjem jalovaka izbilih iz spavajućih pupoljaka.
U slučaju čupanja čitavih stabala iste treba izvaditi i zamijeniti novim podsađivanjem. Olujni vjetrovi tokom vegetacije takođe nanose izvesne štete čija veličina zavisi od vremena pojave i faze u kojoj se loza nalazi.
Vladan Trandafilović, dipl.ing.
