Prinos oraha često može biti umanjen, a nekih godina ga uopšte neće biti zbog oštećenja izazvanih mrazevima, prvenstveno poznim proljećnim koji se javljaju početkom vegetacije.
Mladari oraha u prvoj fazi porasta izdrže temperaturu od oko -2 ºC, a tek zametnuti plodići samo -1 ºC.
Oštećenja od poznih proljećnih mrazeva se mogu umanjiti, pa i izbjeći dobrim izborom položaja, gajenjem otpornih sorti i primjenom pojedinih mjera zaštite oraha od mraza.
Pri podizanju zasada oraha treba izbjegavati mrazišta, tj. niske zatvorene položaje i jugozapadne ekspozicije na kojima orah ranije počinje vegetaciju te je osjetljiviji prema poznim proljećnim mrazevima.
Formiranjem visokog debla i krune umanjuju se štete od mraza.
GAJENJE OTPORNIH SORTI
Gajenje sorti oraha kraće vegetacije je najefikasniji način sprječavanja šteta od poznih proljećnih mrazeva, jer su pupoljci u stadijumu mirovanja neuporedivo otporniji prema niskim temperaturama od mladara, cvjetova ili mladih plodova.
ZADIMLJAVANJE ZASADA ORAHA
Korisno je zadimljavati zasad na početku vegetacije oraha ako imamo slabiji mraz. Kada se danju temperatura vazduha spusti ispod 5 ºC, a vrijeme je vedro, noću se može očekivati mraz. Mraz se preciznije može predviditi pomoću Keplerovog psihrometra.
Zadimljavanjem se može efikasno boriti protiv mrazeva do -3 ºC, jer se njime temperatura prizemnog vazduha povećava za 1-3 ºC.Najefikasnije je dimnu zavjesu praviti pomoću zadimljivača.
Dimne zavjese se mogu praviti i paljenjem materijala koji daje gust dim, kao što su stare gume, vlažna slama ili piljevina natopljena prerađenim mašinskim uljem ili naftom itd. Materijal se blagovremeno rasporedi po voćnjaku i pali se kritičnih noći.
Zaštita od mrazeva pomoću orošavanja vodom dosta se efikasno primjenjuje kod gustih zasada jabuka i krušaka. Kod oraha se ređe primjenjuje zbog njegove visoke krune. Utrošak vode je veliki (30-50 m³ po hekataru za jedan čas prskanja), pa je ovaj način zaštite oraha od proljećnih mrazeva dosta skup.
Važno je postaviti kvalitetne rasprskivače (rinke) koji proizvode što sitnije kapi, a treba da se što brže okreću. Voda se hladi oslobađajući toplotu. Takođe, s prelaskom vode iz tečnog u čvrsto stanje (led), oslobađa se toplota oko 20 džula). Tako se povećava temperatura vazduha za 2-4 ºC. Tako prskati za sve vrijeme dok traje mraz.
VJEŠTAČKA MAGLA
Jeftinij način zaštite oraha od mraza je pomoću vještačke magle. Znatno manji utrošak vode, a efekti su čak i veći nego primjenom vještačke kiše.
KREČENJE STABLA
Deblo oraha možemo krajem zime krečiti, čime se za nekoliko dana odlaže početak vegetacije. Bijela boja odbija sunčeve zrake, pa je zagrijavanje kore manje i njeno pucanje ređe.
Kora puca zbog velikih temperaturnih kolebanja u toku dana i noći u proljeće kada je kambijum otpočeo aktivnost i to najviše s južne i jugozapadne strane. Zato se uz sadnice kolje koje drži sadnicu u uspravnom stanju postavlja sa južne strane da bi svojom sjenkom spriječilo pretjerano zagrijavanje kore u toku dana.
Od jesenjih i zimskih mrazeva najbolja zaštita je izbor otpornih sorti koje na vrijeme završavaju vegetaciju i dobro pripremljene ulaze u period zimskog mirovanja. Važna je i pravilna primjena pojedinih agrotehničkih mjera.
Pretjerano đubrenje azotnim đubrivima, pogotovo ako je kasno obavljeno, kao i navodnjavanja krajem avgusta i u toku septembra produžuju vegetaciju oraha i smanjuju njegovu otpornost na mraz.
Izvor: agrosavjet.com
