Da bi se počelo sa pčelarstvom treba krenuti od osnova, dakle od – pčele. Otuda, evo kratkog pregleda građe tih vrijednih i korisnih insekata
Sa spoljne strane tijelo pčele prekriveno je pokrovom koji štiti unutrašnje organe, a sastoji se iz tri sloja:
– spoljnjeg ili kutikule
– središnjeg ili hipoderma
– unurašnjeg ili bazalne membrane.
Spoljni sloj ili kutikula se sastoji od tri sloja.
Površinski sloj ili epikutikula ima zaštitnu ulogu, srednji sloj ili egzokutikula u kojem se nalaze pigmenti, od kojih zavisi boja pčele, i unutrašnji sloj ili endokutikula koji je ujedno i najdeblji.
Tijelo pčele obraslo je gustim dlačicama, koje imaju različitu ulogu, a najvažnija je u oprašivanju bilja, jer se cvijetni prah zadržava na njima i tako ga pčele prenose na druge cvjetove. Osim toga, one ujedno služe i za sakupljanje cvjetnog praha. Kod mladih pčela telo je gusto obraslo dlačicama, dok ih starije gube tako da su im prsa i trbuh sjajni, bez dlačica.
U hipodermu ili srednjem sloju pokrova su ćelije od kojih neke luče hitin, neke vosak, a neke učestvuju u građi voštanih i otrovnih žlezda. Unutrašnji deo ili bazalna membrana obavijaju unutrašnjost hipoderma i organe koji se tu nalaze.
Telo pčele je sastavljeno iz tri dela, a to su glava, prsa i zadnji deo. Na glavi se nalaze oči, pipci i usta. Pčele imaju dva složena oka, sastavljena od više očnih jedinica, odnosno omatida.
Premu nekim autorima broj omatida se kreće od tri do osam hiljada, u zavisnosti da li je reč o matici, radilici ili trutovima. Svaka očna jedinica predstavlja zasebno oko, tako da pčela vidi sliku predmeta u obliku – mozaika.
Na pipcima se nalazi čulo mirisa i dodira. Pčele dobro razlikuju mirise, posebno trut kojem je čulo mirisa izuzetno razviijeno.
Usta pčele sačinjava gornja usna, koja služi kao osnova ostalim delovima usta i nepokretna je. Gornje vilice su parne i pokretne u jednom pravcu. Slobodni kraj im služi za uzimanje krute hrane, izgradnju saća i skidanje voštanih poklopaca. Donja vilica i donja usna, odnosno neki njihovi delovi, formiraju rilo, organ u obliku cevi u kojem je smešten jezik. Za praktično pčelarstvo važna je dužina rila, a kod pčela radilica se kreće od 6-7 mm.
Prsa pčele se sastoje od tri prsna segmenta i prvog trbušnog segmenta. Na prsima se nalaze krila i noge. Pčela ima dva para krila. Prvi par krila je veći, a drugi je za jednu trećinu manji. Krila su prozirna i opnaste građe. Zvukom koji krila proizvode u toku leta pčele se sporazumevaju.
Kod pčela razlikujemo tri para nogu smeštenih sa donje strane prsa. Najrazvijeniji je treći par nogu na kojem se nalaze košarice za smeštaj cvetnog praha.
Trbuh pčele sastoji se od segmenata. Prvi trbušni segment je srastao sa prsima, a poslednji je modifikovan u analni prsten. Pretposlednji segment učestvuje u građi žaoke. Segmenti su međusobno povezani opnom i pomični su, što omogućava širenje trbuha.
Sistem za varenje kod pčela počinje od usta, a završavo se analnim otvorom. Hrana koju pčela uzima dospeva, kroz jednjak, u medni mehur, koji služi kao rezervoar. Na medni mehur se nastavlja međucrevo koje prelazi u crevo. Najvažniji deo sistema za varenje je srednje crevo, koje ima važnu ulogu u resorpciji i varenju hrane.
Na prelazu iz srednjeg u tanko crijevo ulivaju se sitne cjevčice koje imaju funkcijju bubrega. Ostali deo sistema za varenje je naboran i, po potrebi, može se širiti. Na tom mjestu skuplja se izmet u vrijeme kod su pčele sprečene da izljeću napolje iz košnice.
Organi za disanje kod pčela sastoje se od deset pari odušaka, koji su smješteni na prsima i zadnjem djelu. Na njih se nastavljaju dušnici, na koji se nastavljaju dušnički kapilari.
Hemolimfa ima značajnu ulogu u organizmu pčele, jer se preko nje hranjive materije raznose po organizmu.
Živčani sistem pčele je ganglijskog tipa. Ganglije su povezane komisurama i one upravljaju radom organa kod pčele.
Žljezde voskovnice imaju samo pčele radilice i nalaze se sa donje strane, od drugog do petog trbušnog segmenta. Razvijene su kod mladih pčela koje luče vosak.
Mirisna žljezda nalazi se sa gornje strane šestog trbušnog prsteno. Ta žlezda luči miris karakterističan za svaku pčelinju zajednicu, a njegova specifičnost se nasleđuje od matice.
Žalac se nalazi na kraju trbuha, a imaju ga pčele radilice i matice. Kod radilice služi za odbranu, o kod matice za polaganje jaja i borbu sa drugim maticama. Povezan je sa žljezdom otrovnicom.
Polni organ matice nalazi se u trbuhu i sastoji se od razvljenlh parnih jajnlka ili ovarija. Kod neoplođene matice su mali, ali nakon oplodnje postaju znatno veći.
Jajnici su građeni od jajnlh cevčica ili ovarida u kojima sazrevaju jajne ćellje. Na jajnike se nastavljaju parni jajovodl ili ovidukti, koji se spajaju i čine neparni jajovod ili vaginu. Uz vaginu, odnosno sa njene gornje strane, nalazi se sjemena kesica na koju se nastavlja sjemeni kanal ili ductus seminalis, koji se uliva u vaginu. U sjemenoj kesici se, prilikom oplodnje, deponuju muške polne ćellje ili spermatozoidi. Sa spoljne strane semene kesice su dodatne žlezde, koje su preko kanalića spojene sa sjemenom kesicom.
Polni organi radilice su zakržljali. U izuzetnim okolnostima pčele radilice mogu nositi neoplođena jaja i nazivaju se lažne matice.
Polnl organi truta smješteni su u trbuhu, a sastoje se od dva sjemenika ili testisa. Sjemenici su građeni od sjemenih cevčica u kojima se stvaraju muške polne ćelije ili spermatozoidi. Sjemene cevčice se spajaju u dva semenovoda i čine jedan neparni koji se nastavlja u kopulacionu cev, a to je ujedno i završni deo polnog organa truta.
Izvor: Natura
PROČITAJTE:
Ose su podjednako korisne kao i pčele?
Pčele i njihova potreba za vodom
Pčele su proglašene najvažnijim bićima na planeti
