Mrazevi se prema vremenu pojave dijele na rane jesenje, zimske i pozne proljetne, a u našim uslovima za šljivu su najštetniji pozni proljetni mrazevi, kao i mrazevi koji se javljaju krajem zime.
Zimski mrazevi sa temperturama ispod -25 stepeni javljaju se rijetko, prosječno jednom u 10 godina. Oni mogu da izazovu izmrzavanje cvjetnih pupoljaka, a time i gubitak roda. Ukoliko su jačeg intenziteta mogu dovesti i do izmrzavanja tkiva debla i skeletnih grana, čime je ugrožen i sam život voćaka.
Osjetljivost stabala šljive na zimske mrazeve zavisi od više faktora, a to su: sorta, podloga, starost, bujnost i rodnost voćaka, stepen zdrvenjenosti ljetorasta, primijenjene agotehničke i pomotehničke mjere (đubrenje, navodavanje, zaštita).
Velike štete na šljivi mogu nastati krajem zime ili početkom proljeća (februar-mart) usljed kolebanja temperature. Posebno je opasno kada poslije dužeg perioda otopljenja dođe do pojave jakih mrazeva. U ovoj fazi može doći i do izmrzavanja tkiva debla, osnove skeletnih grana i raklji. Izmrzavanje se najviše javlja na jugozapadnoj strani debla, koja se u toku dana najviše zagrijava. Zagrijavanje debla podstiče kretanje sokova. Noću temperature padaju ispod nule, što izaziva smrzavanje tečnosti u provodnim sudovima i drugim tkivima. Usljed toga dolazi do pucanja kore na deblu i skeletnim granama (tzv. mrazopuc).
Pročitajte: Podmlađivanje šljive
Pozni proljetni mrazevi se javljaju do sredine maja i mogu pričiniti štete šljivi u periodu pred cvjetanje, u toku cvjetanja ili poslije zametanja plodova. Na mraz su najviše osjetljivi otvoreni cvjetovi i tek zametnuti plodići, koji stradaju na temperaturama od -1 do -3°C.
Mjere zaštite od mrazeva se mogu podijeliti u dvije grupe
Indirektne mjere se izvode znatno prije pojave mraza i njima se ne utiče na pojavu i intezitet mraza. Tu se ubrajaju: izbor mjesta i položaja, izbor sorti i podloga, visoko kalemljenje, krečenje debla i osnove skeletnih grana, zalivanje stabala i pravilna primjena agrotehničkih mjera.
Direktne mjere zaštite podrazumijevaju sprječavanje štetnog dejstva mrazeva kada se oni pojave. Ovde spadaju: zagrijavanje, zamagljivanje, miješanje vazduha, orošavanje i zadimljavanje.
Orošavanje je najefikasnija direktna mjera borbe protiv mrazeva. Međutim, i ova mjera je skupa, jer zahtijeva postavljanje stacioniranog sistema za pravljenje vještačke kiše. Sistem za orošavanje (tzv. antifros sistem) sastoji se od crijeva i rasprskivača koji su obično postavljeni iznad stabla. U novije vrijeme se sreću i konstrukcije kod kojih su rasprskivači postavljeni ispod stabla. Sistem se uključuje kada temperatura padne ispod 0°C. Orošavanje prestaje kada led počne da se topi. Za optimalan nivo zaštite obično je potrebno oko 30 – 45 m³/ha vode za 1 sat prskanja.
Pročitajte: Kada je pravo vrijeme za SADNJU ŠLJIVE i kako se ona obavlja?
Zadimljavanje je jeftina mjera koja se kod nas najčešće primjenjuje. Zasniva se na paljenju različitih materijala koji daju gust dim, kao što su vlažna slama, sijeno, lišće. Prethodno pripremljeni materijal se pali kad se temperatura približi 0°C, najčešće u toku noći. Vatra se mora održvati sve do izlaska sunca. Ova mjera je često nedovoljno efikasna, jer se njenom primjenom temperatura vazduha u zasadu može povećati za najviše 1 – 2°C.
Izvor: dipl. inž. Ivana Obradović, PSSS Prokuplje
