Crveni vjetar (Erysipelas suis, Rhusiopatie suis) je većinom akutna zarazna bolest mladih svinja, ali u lošijim uslovima proizvodnje može da se javi i kod krmača. Posebno veliku opasnost predstavlja za gravidne krmače i nazimice gdje obavezno dolazi do pobačaja.
Uzročnik je gram pozitivna bakterija Erysipelas insidiosa (rhusiopatie), koja je veoma rasprostranjena u prirodi. Kad iz oboljelog organizma dospije u vodu ili zemlju, može u ovim sredinama da se održava mjesecima, pa čak i godinama, a pod povoljnim uslovima može čak i da se razmnožava u spoljnoj sredini. E. insidiosa se nalazi kao saprofit u organizmu zdravih svinja, na tonzilama, limfnim čvorovima slezine, digestivnog trakta itd. Smatra se da 50% klinički zdravih svinja mogu biti kliconoše.
Etiologija
Obolenje nastaje pod dejstvom stresogenih faktora (visoke temperature u objektima, nagle promjene vremena, nagla promjena hrane, pokvarena hrana, kastracije, vakcinacije, invazije parazitima i dr.). Kada odbrambene snage organizma oslabe stvaraju se uslovi za razmnožavanje bakterija i kliničko ispoljavanje bolesti. U zdrav zapat bolest se može unijeti organima i mesom od zaklanih zaraženih životinja, kao i kupovinom hronično oboljelih svinja. U širenju zaraze odredjenu ulogu imaju i psi, mačke i ptice, posebno golubovi. Infekcija nastaje peroralnim putem ili što je redje kroz povrijeđenu kožu.
Pročitajte: Kako postići visoku plodnost svinja
Patogeneza
Sa mjesta prodora uzročnik dospijeva u krvotok, gdje se razmnožava i izaziva septikemiju. Toksini oštećuju endotel krvnih sudova, što ima za posljedicu krvarenja po koži, otok slezine i limfnih čvorova.
Klinička slika
Inkubacija traje u proseku 3 do 4 dana, a može i do 8 dana. Može da se manifestuje u perakutnom, akutnom, subakutnom i hroničnom obliku.
Perakutni tok je veoma brz i životinja ugine bez prethodno izraženih kliničkih simptoma (apopleksija). Rjedje se javlja, pa se dešavalo da na farmi ugine i nekoliko stotina svinja dok se nije ustanovilo da je u pitanju perakutni oblik crvenog vjetra.
Akutni oblik je uglavnom praćen visokom tjelesnom temperaturom 42°C i više, koja na toj visini ostaje dva dana, da bi pred uginuće naglo pala. Životinja je nevesela, apatična, ne jede, zavlači se u slamu. Na koži se javljaju crvene pjege (romboidnog izgleda), mesnate konzistencije, tamnoljubičaste i tamnocrvene boje na grudima, ledjima, spoljašnjim stranama butina, vratu i nogama. Pred uginuće životinja zanosi zadnji dio tijela, javlja se kašalj i otežano disanje. Ako se ne preduzme blagovremeno liječenje, životinja poslije 2 do 3 dana bolovanja ugine.
Subakutni oblik prati visoka tjelesna temperatura 42°C i više i poremećaj opšteg stanja. Pojava oštro ograničenih, češće romboidnih otoka mesnate konzistencije, i tamnoljubičaste ili tamnocrvene boje, na grudima, ledjima, vratu i butinama. Po izbijanju urtika temperatura padne. Ovaj tok traje 2 do 3 dana i završava se uglavnom ozdravljenjem.
Hronični tok nastaje poslije prividnog oboljenja akutnog ili subakutnog toka, a klunički se ispoljava difuznom nekrozom kože, verukoznim endokarditom i upalom zglobova.
Patomorfološke promjene
U perakutnom obliku nema promjena dok su one u ostalim tokovima najčešće na digestivnom traktu i regionalnim limfnim čvorovima. Na sluzokoži crijeva se nalazi mnoštvo sitnih tačkastih krvavljenja. Slezina je jako povećana, hiperemična, svijetlocrvene boje, tupih ivica, a na vazduhu poprima boju cigle. Bubrezi su redovno povećani i edematozni, a na presjeku se nadju infarkti i sitnih tačkastih krvavljenja, koja su karakteristična za crveni vjetar svinja. Limfni čvorovi su otečeni i crvene boje. U seroznim šupljinama nalazimo serofibrinsku tečnost, a po serozama tačkasta krvavljenja.
U hroničnim slučajevima nalazimo endokarditis verukoza, sa zadebljalim srčanim zaliscima pokriveni sa naslagama fibrina. Na koži difuzno crvenilo (eritem crvenomodrikaste boje ili samo romboidne urtike iste boje).
Pročitajte: Tov svinja sopstvenim žitaricama i sojom u gazdinstvu
Dijagnoza i diferencijalna dijagnoza
Postavlja se na osnovu anamnestičkih podataka, kliničke slike bolesti, obdukcionog nalaza bakteriološkog pregleda i biološkog ogleda na golubovima. Diferencijalno-dijagnostički dolaze u obzir: KKS, salmoneloza, pastereloza, diplo-streptokokna septikemija, crni prišt (antraks), srčana kap i trovanje.
Liječenje
Liječenje crvenog vjetra, ako se preduzme na vrijeme je vrlo uspješno. Koriste se antibiotici (Penicilin, Oksitetracklin i dr). Naročito dobre kombinacije daje kombinacija antibiotiotika i hiperimunog seruma. Liječenje po pravilu traje 3 do 5 dana.
Profilaksa
Postoje vrlo efikasne vakcine za imunoprofilaksu crvenog vjetra. Posebno treba zaštiti priplodne krmače i nazimice kako ne bi došlo do pobačaja kao posljedice obolenja od crvenog vjetra. U slučaju jačeg prodora crvenog vjetra na farmi, odmah pored individualnog tretmana bolesnih grla preduzeti preventivnu terapiju zapata sa medicinskom hranom, a za to vrijeme otkloniti dejstvo stresogenih faktora.
Borba protiv pojave crvenog vjetra, s obzirom na etiologiju, mora da obuhvata prvenstveno održavanje prirodne otpornosti životinja, tj. negu i ishranu, kao i veterinarsko-sanitarne mjere, a zatim imunoprofilaksu.
Pročitajte: Kožne infekcija svinja, uzrok i posljedica
Pripremio: Milan Rašeta DVM
PSS Bačka Topola
